Wikipedia

ايران

(مسير عوضاؤدن ایران أجي)

ایران کیشوری ایسه جنوب غربی آسیا مین و منطقیهٔ خاورمیانه جا. اونه رسمی نام جمهوری اسلامی ایران و اونه پایتخت تئران ایسه . اَ کیشور پهناوری ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع (۱۸ام جهان مین) ایسه و آمار سال ۱۳۸۵ هجری خورشیدی مین ، ۷۰ میلیون و ۴۷۲ هزار تن جمعیت دیشتی و هر ساله حدود یک میلیون نفر به جمعیت ا کیشور ایضافا به.

ایران


شمال جا با جمهوری آذربایجان ، ارمنستان ، و ترکمنستان ؛ شرق جا با افغانستان و پاکستان ؛ و غرب مین با ترکیه و عراق مرز زمینی داره و هطویی دارای مرز دریایی شمال مین با دریای کاسپین و جنوب جا با خلیج فارس و دریای عمان ایسه، که دو تا منطقیهٔ اولی جه مناطق موهم استخراج نفت و گاز ایسده.


ایران واژهٔ باستان فارسی مین «آئیریانا» (airya) و فارسی میانه مین به شکل «اِران» (erān) بو، و وجه شکل قدیم «airya nama» بیگیفته ببسته بو و به معنای «مردمان اصیل سرزمین » ایسه. ایران کردستان مین هنوز ایران با هو ایسم قدیمی «اِران» تلفظ به .

ایر واژه مین به‌معنی «آزاده» و اونه جمع «ایران» به‌معنی «آزادگان» ایسه .

ایران ایسم لغت مین به معنی «سرزمین آریاییان» ایسه و مدت‌ها قبل ان که ایسلام بایه اونه ایسم بومی ایران، اران، یا ایرانشهر بو.

البته ۶۰۰ سال قبل میلاد جا تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) تمام دنیا مین با ایسم «پرشیا» شناخته بوستی .

جوغرافیاویرایش

ایران شرق جا با افغانستان و پاکستان؛ شمال شرقی جا با ترکمنستان، بخش میانی شمال جا با دریای کاسپین، شمال غربی مین با جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ غرب مین با ترکیه و عراق؛ و سرانجام جنوب جا با آبان خلیج فارس و دریای عمان همسایه‌ ایسه.

ایران دید طبیعی جا ، جه شمال به رود اترک، دریای کاسپین و رود ارس، خاور جا به کوهان هندوکش و کوهان باختری دره سند، باختر جا به دامنه‌هان باختری کوهان زاگرس و حوضه آبریز اروندرود و جنوب مین به خلیج فارس و دریای عمان محدود ایسه . ایران نصف ویشتر کویری و نیمه کویری ایسه . حدود یک سوم ایران هم کوهستانی ایسه و بخش کوچکی جه ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای کاسپین و جلگهٔ خوزستان) هم جه جلگه‌هان حاصلخیز تشکیل ببوسته. ایران بلندترین کوه هم دماوند (۵۶۷۱ متر) ایسه.

جی دید جوغرافیایی،ایران غربی‌ترین شهر کلیساکندی؛ شرقی‌ترین شهر جالق؛ شمالی‌ترین شهر پارس آباد؛ و جنوبی‌ترین شهر چابهار ایسه

غذا و خوراکویرایش

نام فارسی نام انگلیسی نوع ترکیبات اصلی تصویر
آش Āsh میان وعده آب، سبزیجات، رشته، حبوبات  
اشکنه Eshkenh غذا تخم مرغ، نان، پیاز، آب، ادویه  
باقلاپلو Baghla Polo غذا باقالا، برنج، سبزیجات، گوشت  
بریانی Beryani غذا گوشت، روغن، نعنا، گردو  
ترشی Torshi چاشنی میوه‌جات، سبزیجات، سرکه، آب  
حلوا Halva دسر آب، آرد، شکر، هل، گلاب  
خاگینه Khagine دسر تخم مرغ، نعنا، زردچوبه
خورش Khoresh غذا لپه، گوشت، آب، سیب‌زمینی  
سمبوسه Sambose غذا نان، گوشت، سبزیجات، حبوبات  
شربت Sharbat نوشیدنی آب، شکر، طعم دهنده مصنوعی
شله زرد Shole Zard دسر آب، برنج، زعفران، ادویه‌جات  
آبگوشت AbGosht غذا آب، گوشت، سبزیجات، حبوبات  
شیربرنج ShirBerenj چاشنی شیر، شکر، برنج، شیره  
شیرین پلو Shirin Polo غذا برنج، پرتغال، زعفران، فلفل سیاه  
عدس پلو Adas Polo غذا عدس، برنج، ادویه‌جات، سبزیجات  
حلیم Halim میان وعده گندم، جو، عدس، گوشت  
فرنی Kheer غذا آردبرنج، گندم، شیر، شکر، زعفران  
عدسی Adasi غذا عدس، پیاز، نعنا، آرد، ادویه‌جات
کاچی Kachi دسر آرد، شکر، گلاب، روغن، زعفران  
کباب Kabab غذا کباب، ادویه‌جات، خمیر نان  
کله پاچه KalePache غذا سر گوسفند، روغن، آب، ادویه‌جات  
کلوچه Koloche میان وعده آرد گندم، شکر، روغن  
کوفته Kofteh غذا سبزیجات، گوشت، آب، برنج  
آلبالوپلو Albalo Polo غذا آلبالو، برنج، آب، سبزیجات فاىل:Ālbāloo polu (1).jpg
دلمه Dolme غذا گوشت، سبزی، برگ مو، سیب زمینی  
دمپختک Dampokhtak غذا برنج، رب، پیاز، روغن، فلفل  
رشته پلو Reshte Polo غذا گوشت، پیاز، کشمش، خرما
کوکو KoKo غذا سبزیجات، تخم مرغ، آرد، سیب‌زمینی  
زرشک پلو Zershk Polo غذا مرغ، گوشت، برنج، رب، ادویه‌جات

 

سبزی پلو Sabzi Polo غذا برنج، سبزیجات، زعفران، ماهی

 

کتلت Kotlet غذا گوشت، سیب‌زمینی، پیاز، تخم مرغ

 

کلم پلو Kalam Polo غذا کلم، برنج، سبزیجات
کله جوش KalJosh غذا پیاز، کشک، زردچوبه، روغن، گردو
لوبیا پلو Loobiya Polo غذا باسمانی، برنج، لوبیا سبز، گوشت

 

میرزاقاسمی Mirza Ghassemi غذا بادنجان، ادویه‌جات، تخم مرغ، سبزیجات

 

نخودپلو Nokhod Polo غذا نخود، برنج، حبوبات، سبزیجات
یتیمچه Yatimche غذا بادنجان، گوجه، سیب‌زمینی، پیاز

ایران اوستانانویرایش

ایران 31 تا اوستان داره.


آذربایجان شرقی ، آذربایجان غربی ، اردبیل ، اصفهان ، البرز ، ایلام ، بوشهر ، تهران ، چهارمحال و بختیاری ، خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، خراسان شمالی ، خوزستان ، زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، قزوین ، قم ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، کهگیلویه و بویراحمد ، گلستان ، گیلان ، لرستان ، مازندران ، مرکزی ، هرمزگان ، همدان ، یزد.

مردمویرایش

پیشینهٔ تاریخی تمدن ایران واگرده به تمدنان عیلام، شهر سوخته، جیرفت و... ، ولی اون شروع تاریخ سیاسی جی آغاز ایران حکومت پادشاهی زمان ماد مین ایسه. شاهنشاهی ماد، ایران نخسین شاهنشاهی بو و هناویسی به عنوان ایران شروع تاریخ شاهنشاهی درنظر بیگیفته ببسته.

ایران امروزه جه اقوام زیادی من جمله :آذربایجانی(آذری)، کرد، لر، بختیاری، بلوچ، مازندرانی(مازنی)، گیلک، قشقایی، عرب، لک، تالشی، ترکمن، خلج، آشوری، کلدانی، مندایی(صائبی)، تات، گرجی، سیستانی، ارمنی، و یهودی تشکیل ببوسته.


ایران مین حدود ۲۰ تا زوان و ۱۱۰ تا گویش زبانی رواج داره و ایران پیله ترین گروه‌هان زوانیا فارسی، ترکی آذربایجانی، کردی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، خلجی، تالشی، لری، بختیاری، عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و غیره تشکیل دهه . ایران زوان رسمی و ایداری فارسی ایسه.

فارسی ایته جه زوانان شاخیه هند و اروپایی ایسه . براساس اصل پانزدهم ایران قانون اساسی کتابان درسی باید با ا زوان و خط ببه ، ولی ایستفاده جه زوانان محلی و قومی مطبوعات مین و رسانان گروهی و درس دان اوشان ادبیات مدارس مین ، کنار زوان فارسی آزاد ایسه.

قبل ایسلام دوره هانویرایش

بعد ایسلام دوره هانویرایش

ایران اوستانان

آذربایجان شرقی ، آذربایجان غربی ، اردبیل ، اصفهان ، ایلام ، بوشهر ، تهران ، چهارمحال و بختیاری ، خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، خراسان شمالی ، خوزستان ، زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، قزوین ، قم ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، کهگیلویه و بویراحمد ، گلستان ، گیلان ، لرستان ، مازندران ، مرکزی ، هرمزگان ، همدان ، یزد.

«https://glk.wikipedia.org/w/index.php?title=ايران&oldid=53594» جي وأىته