ايران

(مسير عوضاؤدن ایران أجي)

ایران کي اۊن ٚ رسمي نٚم، ايران ٚ زرتشتي جؤمۊري ايسه، ايته پیلاه کيشور خۊرخۊسي آسیا مئن ايسه. ايران ۱,۶۴۸,۲۲۸ کيلۊمتر مۊربع پيلئکي أمرأ، هورٚ ‌خۊرتاو ٚ اوٚلی پيله کيشور بی. ايران خۊرخۊسي کلسيا جه کلسیاه اٚزرپادگان ؤ أرمنستان، کلسيا جه کاٚٓسپیئن دَریآ ، خۊرتاوي کلسيا جه تۊرکمنستان، خۊرتاو ٚ جه أفغانستان ؤ پاکستان، نسا جه پارسوٚ شاخاوٚ ؤ مَکوٚران دَریاٚ ؤ پارسی دَریاٚ خۊرخۊس ٚ جه عراق ؤ تۊرکيه سامان داٚهشتیبیٚ. ایٚ کيشور ايته موٚهم ٚ جيگا میان بيگيته‌دره ؤ هؤرمؤز ٚ تنگه کي اۊنوٚ میان یتا موٚهم ٚ نفت ٚ اينتقال ٚ رهوٚ ایسه ک گته لوٚتکاوانٚ وأسي جه اش رد ابن. ايران ٚ جمهٚعیت ,۹۴ ميليۊن اوٚدم ایسهونوٚ ک اویر نین ایرانوٚ بیرو؛ سیاهکل ایرانوٚ میان ڤ پیلاه‌ترين شأر ایسه؛ یتا شاهر ک مردمونوش نانجهونو هوٚرو/جهانوٚ میان چکوٚنن.

ايران ٚ زرتشتي(زرتشت گيلك بوٚ) جؤمۊري
ايران
ميللي شعار: بزیوه ایران
رسمي زوان ایرانی زوانان
دين مزدیسنا (رسمي)
أهالي نام ايراني
حکۊمت ٚ نؤع مزدیسنایی جؤمۊري
حاکمان 
 • رابر
 • جؤمۊری ريئيس
 • جؤمۊروٚ ريئيس ٚ أولي معاون
 • مجلسوٚ ريئيس
 • قضائيه قوهوٚهو ريئيس
 • نگهبانی شؤراوٚ دیباری(تاریخی) دبار

پیلّآٚه آراد هادیان غیاثی حافظی سیاٚٓئهکَلی
مرداویج هچویان
اسوند
کوروش ارسلان
خسرو
مارلی 
مقننه قوه
 -  أعلا مجلس نگهبانوٚ شؤرا
 -  سفلا مجلس زرتشتی شؤرا مجلس
تاريخي دؤره‌ئن 
۱۸۷ دوٚلت جه ارتا(۷۸۴۴ پیش سال)

 
پيلئکي
 -  پيلئکي ۱,۶۴۸,۲۲۸کيلۊمتر مربع (۱۸اؤم)
 -  آو‌ (٪) ۶/۰۷
جمعیت
 -  سرشۊماري (دی ۲۵۸۳اکامنید(۱۵۹۸کاسپی)(مکرنی۱۴۰۳)) ۹۴،۴۴۴،۴۴۴ (۱۷اؤم)
 -  جمعيت ٚ تراکؤم ۵۳ نفر ايته کيلۊمتر مۊربع مئن[۱]/km۲‏ (۱۲۸)
جيني شاخص  کاسپی ناموٚ جیسندن کاسپی گیلانوٚ اوٚستانوٚ میان چو جه کاسپی=گیلکوٚان هگیته کاسپئين دریا ناموٚ جه ای مردمونی ک ایرو زیوش کودندهدرن 
زمات ٚ جيگا ىۊتي‌سي ۳:۳۰+ (جهاني ساعت+۳:۳۰)
 -  تاوستاني (DST) ىۊتي‌سي ۴:۳۰+ (جهاني ساعت)
تقويم خۊري تقويم
فرانئن ٚ ور راس
اينترنتي دامنه ir. جرقه🔌
تلفؤن ٚ پيش شۊماره +۹۸

ايران ٚ مئن باستاني تمدؤناني مارلیکوٚ ايلام ؤ ارتا/جيرؤفت ٚ مأنستن نهأبۊد. أول بار کي ايران ٚ کتلوانوٚ فلت ايته حکۊمت ٚ جير متحد بۊبؤست ماد ٚ پادشاهي زمات ٚ مئن بۊ کي اۊن ٚ تاريخ هفتصد سال ميلاد ٚ قبل-أ واگرده. شش قرن ميلاد ٚ قبل ٚ مئن پيله کۊرؤش هخامنشي ايمپراتۊري-أ بنا بۊگۊده ؤ ايته جه تاريخ ٚ پيله‌ترين ايمپراتۊريان-أ چأگۊده. ایرانی أشکاني‌ئنوٚ بماندوٚ سلۊکيان-أ کي ایتا/یتا ایرانی حکۊمت بۊنوٚ شکست بدأد. ميلادي سۊوؤمي قرن ٚ مئن ساساني‌ئن بامؤد پاریاوی ٚ سر ؤ چارصد سال ٚ ره ايران ٚ مئن حکۊمت بۊگۊدئد ؤ مزديسنا-یأ خۊشان ٚ أصلي دين قرار بدأبوٚن. ايران ساساني‌ئن ٚ زمات هميشک ایتالیو ٚ أمرأ جنگ دۊبۊ ؤ هأن بۊبؤسته بۊ کي ايرانوٚ لور ایخد پاریاو ابهوٚ. نؤهؤمي ميلادي قرن ٚ مئن دۊواره ايراني حۊکۊمتان مٚث ایرانی-کاسپی-گیلک-دیلمیوٚان ال بویه بمانددوٚ عرپستانوٚ بوٚردن جه بر تا سعودیه. مزدیسناو ٚ با بامؤدنوٚ کار ٚ سر ؤ دهؤمي قرن ٚ مئن گلف گلف سلجوقیان ٚ ره ايران ٚ مئن حۊکۊمت ني تشکيل بدأد. ايرانی تیمۊري پس ایرانی ايمپراتۊريوٚ دس دکفته.

صفوي‌ئنخۊشان ٚ دؤره مئن ايقتصاد-أ رؤنق بدأد ؤ ايران ٚ سامانسران-أ پیله بۊگۊدئد. صفوي‌ئن ٚ پسي، زندي‌ئن ؤ أفشاري‌ئن ايران ٚ سر پاریاو بۊگۊدئد. قاجاري‌ئن ٚ زمات، ايران رۊسيه أمرأ ور دکفت ؤ اۊشان ٚ جنگان ٚ مئن ايران پۊر جه خۊ شأران ؤ اۊستانان-أ دواخته مث کلسیایی تالش، جه جومله اورو هیرکاونی داموٚانان. ۲۵۸۴ سال ٚ دۊرۊن پاٚهلوی حۊکۊمت کار ٚ سر بامؤ کي اۊن ٚ بنانئأنکس ني رزاشاه بۊ. أ دؤره ايران ٚ مئن پيله ايصلاحات ايجاد ؤ کيشور ٚ زيرساخت تقويت بۊبؤست. محمدرضا پهلوي ني هأ سياست-أ خۊ دؤره مئن پيش بيگيته ؤ ايران ٚ ايقتصاد پۊر رؤشد ؤ رؤنق بيگيفت. دلیلونوٚ وأسي مردۊمونوٚ نانجه بمابوٚ وَ ۲۵۳۷ سال ٚ مئن ایروٚنی کاسپی گیلک پیلّآٚه آراد بمابوٚ پاریاوی ایرانوٚ هگیته.

ايرانوٚ نام جه اریایی بمابوٚ چو تموٚم امی موٚردوٚمون اریایی ایسنوٚ ایرانوٚ نام منی دهه اریاییانوٚ دیباری/دئباري سامان. ایران دیباردرتری هورٚ کشور ایسه.

دماوند یتا کاسپی گیلک کتل ایسه

دچينواچين

دماوندوٚ کتل ۵۶۹۸ جور شوئه جه کاسپی دریاوٚ سیطح ری

ایسباوٚ

دچينواچين
نام فارسی نام انگلیسی نوع ترکیبات اصلی تصویر
آش Āsh میان وعده آب، سبزیجات، رشته، حبوبات  
اشکنه Eshkenh غذا تخم مرغ، نان، پیاز، آب، ادویه  
باقلاپلو Baghla Polo غذا باقالا، برنج، سبزیجات، گوشت  
بریانی Beryani غذا گوشت، روغن، نعنا، گردو  
ترشی Torshi چاشنی میوه‌جات، سبزیجات، سرکه، آب  
حلوا Halva دسر آب، آرد، شکر، هل، گلاب  
خاگینه Khagine دسر تخم مرغ، نعنا، زردچوبه
خورش Khoresh غذا لپه، گوشت، آب، سیب‌زمینی  
سمبوسه Sambose غذا نان، گوشت، سبزیجات، حبوبات  
شربت Sharbat نوشیدنی آب، شکر، طعم دهنده مصنوعی
شله زرد Shole Zard دسر آب، برنج، زعفران، ادویه‌جات  
آبگوشت AbGosht غذا آب، گوشت، سبزیجات، حبوبات  
شیربرنج ShirBerenj چاشنی شیر، شکر، برنج، شیره  
شیرین پلو Shirin Polo غذا برنج، پرتغال، زعفران، فلفل سیاه  
عدس پلو Adas Polo غذا عدس، برنج، ادویه‌جات، سبزیجات  
حلیم Halim میان وعده گندم، جو، عدس، گوشت  
فرنی Kheer غذا آردبرنج، گندم، شیر، شکر، زعفران  
عدسی Adasi غذا عدس، پیاز، نعنا، آرد، ادویه‌جات
کاچی Kachi دسر آرد، شکر، گلاب، روغن، زعفران  
کباب Kabab غذا کباب، ادویه‌جات، خمیر نان  
کله پاچه KalePache غذا سر گوسفند، روغن، آب، ادویه‌جات  
کلوچه Koloche میان وعده آرد گندم، شکر، روغن  
کوفته Kofteh غذا سبزیجات، گوشت، آب، برنج  
آلبالوپلو Albalo Polo غذا آلبالو، برنج، آب، سبزیجات فاىل:Ālbāloo polu (1).jpg
دلمه Dolme غذا گوشت، سبزی، برگ مو، سیب زمینی  
دمپختک Dampokhtak غذا برنج، رب، پیاز، روغن، فلفل  
رشته پلو Reshte Polo غذا گوشت، پیاز، کشمش، خرما
کوکو KoKo غذا سبزیجات، تخم مرغ، آرد، سیب‌زمینی  
زرشک پلو Zershk Polo غذا مرغ، گوشت، برنج، رب، ادویه‌جات

 

سبزی پلو Sabzi Polo غذا برنج، سبزیجات، زعفران، ماهی

 

کتلت Kotlet غذا گوشت، سیب‌زمینی، پیاز، تخم مرغ

 

کلم پلو Kalam Polo غذا کلم، برنج، سبزیجات
کله جوش KalJosh غذا پیاز، کشک، زردچوبه، روغن، گردو
لوبیا پلو Loobiya Polo غذا باسمانی، برنج، لوبیا سبز، گوشت

 

کاسمی میرزا Mirza Ghassemi غذا واجام، ادویه‌وان، مرغانه

واشوٚان

 

نخودپلو Nokhod Polo غذا نخود، برنج، حبوبات، سبزیجات
یتیمچه Yatimche غذا بادنجان، گوجه، سیب‌زمینی، پیاز

ايران ٚ کيشوري تخسيمان

دچينواچين
  • ايران سیوٚیتا تا اۊستان دره:
 
ایران ٚ اۊستانان ٚ نخشه
رچ اۊستان ٚ نام[۲] اۊستان ٚ کؤد مرکز تأسيس پيلئکي جمعيت (۱۳۹۵ سال) اۊستان ٚ جيگا ايران ٚ نخشه مئن اۊستان ٚ مرکز ٚ مختصات
۱ خۊرتاوي آذرباىجان سوؤم تبريز ۱۳۱۶ ۴۵,۶۵۰ ۳,۹۰۹,۶۵۲   ۳۸,۰۵۲۴۶۷۵°کلسيايي
۴۶,۲۸۴۹۹۲۷°خۊرتاوي
۲ خۊرخۊسي آذرباىجان چارؤم اۊرۊميه ۱۳۱۶ ۳۷,۴۱۱ ۳,۲۶۵,۲۱۹   ۳۷,۵۲۹۶۰۷۱°کلسيايي
۴۵,۰۴۶۵۴۸۷°خۊرتاوي
۳ أردبيل بيس ؤ چارؤم أردبيل ۱۳۷۲ ۱۷,۸۰۰ ۱,۲۷۰,۴۲۰   ۳۸,۲۴۶۴۷۱° کلسيايي
۴۸,۲۹۵۰۵۲° خۊرتاوي
۴ ايصفهان دهؤم اصفهان ۱۳۱۶ ۱۰۷,۰۲۹ ۵,۱۲۰,۸۵۰   ۳۲,۶۵۱۳۹° کلسيايي
۵۱,۶۷۹۱۲° خۊرتاوي
۵ ألبۊرز[۳] سي‌اؤم کرج ۱۳۸۹ ۵,۸۳۳ ۲,۷۱۲,۴۰۰   ۳۵,۸۲۱۴۳۳° کلسيايي
۵۰,۹۶۲۴۸۶° خۊرتاوي
۶ ايلام شانزدهؤم ايلام ۱۳۵۳ ۲۰,۱۳۳ ۵۸۰,۱۵۸   ۳۳,۶۳۸۵۳۱° کلسيايي
۴۶,۴۲۲۶۴۹° خۊرتاوي
۷ بۊشهر هيجدهؤم بۊشهر ۱۳۵۲ ۲۲,۷۴۳ ۱,۱۶۳,۴۰۰   ۲۸,۹۲۲۰۴۱° کلسيايي
۵۰,۸۳۳۰۹۲° خۊرتاوي
۸ تئران بيس ؤ سوؤم تئران ۱۳۵۷ ۱۲,۹۸۱ ۱۳,۲۶۷,۶۳۷   ۳۵,۶۹۹۷۳۱° کلسيايي
۵۱,۳۳۸۰۵° خۊرتاوي
۹ چارمحال ؤ بختياري چاردهؤم شهأرکۊرد ۱۳۵۲ ۱۶,۳۳۲ ۹۴۷,۷۶۳   ۳۲,۳۵۵۵۹۴۲°کلسيايي
۵۰,۸۲۷۴۲۶۷°خۊرتاوي
۱۰ نسايي خۊراسان[۴] بيس ؤ نؤهؤم بيرجند ۱۳۸۳ ۱۵۱,۱۹۳ ۷۶۸,۸۹۸   ۳۲,۸۴۶۲۱۵۹° کلسيايي
۵۹,۲۹۱۱۴۲۲° خۊرتاوي
۱۱ مئني خۊراسان نؤهؤم مشهد ۱۳۱۶ ۱۱۸,۸۵۴ ۶,۴۳۴,۵۰۱   ۳۶,۳° کلسيايي
۵۹,۶° خۊرتاوي
۱۲ کلسيايي خۊراسان بيس ؤ هشتؤم بۊجنۊرد ۱۳۸۳ ۲۸,۴۳۴ ۸۶۳,۰۹۲   ۳۷,۴۵۲۴۳۸۳°کلسيايي
۵۷,۳۲۳۵۱۷۷°خۊرتاوي
۱۳ خۊزستان شيشؤم أهواز ۱۳۱۶ ۶۴,۰۵۵ ۴,۷۱۰,۵۰۹   ۳۱,۵۳۱۷۱۶۲° کلسيايي
۴۹,۸۸۰۳۲۸۱° خۊرتاوي
۱۴ زنجان نۊزدهؤم زنجان ۱۳۵۲ ۲۱,۷۷۳ ۱,۰۵۷,۴۶۱   ۳۶,۶۷۰۹۴° کلسيايي
۴۸,۴۸۵۱۱۱° خۊرتاوي
۱۵ سمنان بیسؤم سمنان ۱۳۵۵ ۹۷,۴۹۱ ۷۰۲,۳۶۰   ۳۵,۵۷۲۲۶۹° کلسيايي
۵۳,۳۹۶۰۴۹° خۊرتاوي
۱۶ سيستان ؤ بلۊچستان ىازدهؤم زاهدان ۱۳۳۶ ۱۸۰,۷۲۶ ۲,۷۷۵,۰۱۴   ۲۹,۴۵۴۵۷۸۶°کلسيايي
۶۰,۸۵۳۶۴۷°خۊرتاوي
۱۷ پارس هفتؤم شيراز ۱۳۱۶ ۱۲۲,۶۰۸ ۴,۸۵۱,۲۷۴   ۲۹,۶۴۹۶۸۸۴°کلسيايي
۵۲,۵۰۸۸۶۹۶°خۊرتاوي
۱۸ قزوين بيس ؤ شيشؤم قزوين ۱۳۷۶ ۱۵,۵۶۷ ۱,۲۷۳,۷۶۱   ۳۶,۲۶۶۸۱۹° کلسيايي
۵۰,۰۰۳۸۱۱° خۊرتاوي
۱۹ قؤم بيس ؤ پنجؤم قؤم ۱۳۷۵ ۱۱,۵۲۶ ۱,۲۹۲,۲۸۳   ۳۴,۶۴۳۷۱۱° کلسيايي
۵۰,۸۹۰۶۴° خۊرتاوي
۲۰ کۊردستان دوازدهؤم سنندج ۱۳۳۷ ۲۹,۱۳۷ ۱,۶۰۳,۰۱۱   ۳۵,۳۰۲۹۴۲۲°کلسيايي
۴۷,۰۰۲۶۳۱۲°خۊرتاوي
۲۱ کرمان هشتؤم کرمان ۱۳۱۶ ۱۸۱,۷۸۵ ۳,۱۶۴,۷۱۸   ۳۰,۲۸۰۲۷° کلسيايي
۵۷,۰۶۷۰۲° خۊرتاوي
۲۲ کرمانشاه پنجؤم کرمانشاه ۱۳۱۶ ۲۴,۹۹۸ ۱,۹۵۲,۴۳۴   ۳۴,۳۴۶۴۸۱° کلسيايي
۴۶,۴۲۰۵۵۹° خۊرتاوي
۲۳ کۊهگيلۊىه ؤ بؤىر أحمد هيفدهؤم ىاسۊج ۱۳۵۵ ۱۵,۵۰۴ ۷۱۳,۰۵۲   ۳۰,۶۵۷۰۵۷ کلسيايي
۵۱,۶۰۰۲۹۴ خۊرتاوي
۲۴ گۊلستان بيس ؤ هفتؤم گۊرگان ۱۳۷۶ ۲۰,۳۶۷ ۱,۸۶۸,۸۱۹   ۳۶,۸۶۳۳۹۱۴°کلسيايي
۵۴,۴۴۸۵۷۸۲°خۊرتاوي
۲۵ كاسپي گيلان أول رشت ۱۳۱۶ ۱۴,۰۴۲ ۲,۵۳۰,۶۹۶   ۳۷,۲۲۳۴۳۱°کلسيايي
۴۹,۶۳۵۵۰۹۱°خۊرتاوي
۲۶ لؤرستان پانزدهؤم خۊرۊم آباد ۱۳۵۲ ۲۸,۲۹۴ ۱,۷۶۰,۶۴۹   ۳۳,۴۶۶۶۶۶۷°کلسيايي
۴۸,۳۵°خۊرتاوي
۲۷ مازندران دۊوؤم ساري ۱۳۱۶ ۲۳,۸۴۲ ۳,۲۸۳,۵۸۲   ۳۶,۵۶۵۸۳۳۳°کلسيايي
۵۳,۰۵۹۷۲۲۲°خۊرتاوي
۲۸ مرکزي صيفرؤم أراک ۱۳۲۶ ۲۹,۱۲۷ ۱,۴۲۹,۴۷۵   ۳۴,۰۸۰۰۱۱۲°کلسيايي
۴۹,۶۷۷۲۳۳۴°خۊرتاوي
۲۹ هؤرمؤزگان بيس ؤ دۊوؤم بندرعباس ۱۳۴۶ ۷۰,۶۹۷ ۱,۷۷۶,۴۱۵   ۲۷,۱۸۳۳۳۳۳°کلسيايي
۵۶,۲۶۶۶۶۶۷°خۊرتاوي
۳۰ همدان سيزدهؤم همدان ۱۳۵۲ ۱۹,۳۶۸ ۱,۷۳۸,۲۳۴   ۳۴,۸۰۶۵°کلسيايي
۴۸,۵۱۶۲۴۷۲°خۊرتاوي
۳۱ يٚزد[۴] بيس ؤ ىکؤم ىزد ۱۳۵۲ ۷۳,۴۷۷ ۱,۱۳۸,۵۳۳   ۳۱,۸۹۶۶۱° کلسيايي
۵۴,۳۶۰۶۸° خۊرتاوي
ايران ٚ اۊستانان

أردبيل، ألبۊرز، اصفهان، ايلام، بۊشهر، تئران، چارمحال ؤ بختياري، خۊرتاوي آذرباىجان، خۊرخۊسي آذرباىجان، کلسيايي خۊراسان، رضوي خۊراسان، نسايي خۊراسان، خۊزستان، زنجان، سمنان، سيستان ؤ بلۊچستان، فارس، قزوين، قؤم، کۊردستان، کرمان، کرمانشاه، کۊهگيلۊىه ؤ بؤىر أحمد، گۊلستان، گيلان، لؤرستان، مازندران، مرکزي، هؤرمؤزگان، همدان، ىزد

  1. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_sovereign_states_and_dependent_territories_by_population_density
  2. {یادکرد وب|عنوان=پورتال وزارت کشور - اخبار|نشانی=https://web.archive.org/web/20081120134847/http://www.moi.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863&LayoutID=b19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca&ID=53a487d9-11c1-4602-a48d-d3b834732cb1%7Cوبگاه=web.archive.org%7Cتاریخ=2008-11-20%7Cبازبینی=2020-08-06}}
  3. {یادکرد وب|عنوان=MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines|نشانی=https://web.archive.org/web/20110920053536/http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193%7Cوبگاه=web.archive.org%7Cتاریخ=2011-09-20%7Cبازبینی=2020-08-06}}
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ تجدیدنظر در آمار دو استان مرتبط پس از الحاق شهرستان طبس در ۱۳۹۰ از استان یزد به خراسان جنوبی با توجه به داده‌های ۱۳۵۸