محمد معين
دۊکتۊر مأمد معين ۱۲۹۷ ٚ سال ؤ ارديبهشت‌ما ۹ مئن، رشت ٚ زرجۊب ٚ محله[۱][۲] – ۱۳ ؤ ایته رۊحانی خانواده مئن به دۊنیا بأمؤ. مأمد معين ايته جه گيلان ٚ پيله محققان ايسه ؤ "فرهنگ معين" کيتاب-ه کي ايته جه فارسي زوان ٚ پيله واجه‌نامه‌ئان ايسه خلق بۊگۊده. مأمد معين ۱۳۵۰ تير ۱۳ مئن فؤت بۊگۊده ؤ اۊن ٚ مقبره أسسؤنه مئن نهأ.
زيوشنامه دچينواچين
مأمد معين خۊ خانواده أولي زای بۊ ؤ اۊنˇ پيله پئر کي شيخ مأمد تقي معين العلما بۊ "مأمد" ایسم-ه اۊن رۊ بنا. اۊنˇ پئر شيخ ابوالقاسم، ديني علۊم ٚ طلبه بۊ. اۊ زمات کي شش سال ويشتر نأشتي اۊن ٚ مار حصبه ناخۊشي وأسي بمرده ؤ اۊن ٚ پئر ني پنج رۊز هأ تفاق ٚ پس، هأ حصبه ناخۊشي وأسي بمرده ؤ مأمد معين پنج رۊز ٚ فاصله أمرأ خۊ پئر ؤ مار-ه جه دست بدا. اۊشان ٚ مردن ٚ پس، اون ٚ تربيت ؤ مراقبت-أ اۊن ٚ پيله پئر، معين العلما گردن بيگيفته. اۊ زمات حصبه پۊر شيؤع دشتي ؤ رشت ٚ مئن ۲۸ هزار نفر هأ ناخۊشي وأسي بمرديد.[۳]
بعد أن کي مكتبخانه‌ئن ایمرۊجي مدرسه‌ئن-ه تبدیل بۊبؤستده، مأمد-ه ابتدايي دؤران-أ رشت ٚ اسلامي مدرسه دۊرۊن بۊگذرانه. متوسطه أولي دؤره-یه رشت ٚ شاهپۊر ٚ مدرسه دۊرۊن ؤ متوسطه دۊوؤمي دؤره-یه تئران ٚ دارالفنۊن مدرسه دۊرۊن بخانده. ايته بخش ني عربي زوان ٚ صرف ؤ نحو ؤ قديمي علۊم-ه ني خۊ پيله پئر سید مهدي رشت‌آبادي ورجه بامۊخته. بأزين تئران ٚ دانشسرای عالي دارالمعلمين دۊرۊن فلسفه ؤ ادبيات مئن نام نیویسي بۊگۊده ؤ هميشک جه مۊمتاز ٚ شاگردان به حيساب آمؤيي. ۱۳۱۳ ٚ سال ٚ مئن خۊ پایان نامه کي راجع به لؤکؤنت دؤ لیل، ايته فرانسوي شاعر بۊ بينيويشته ؤ خۊ ادبيات ؤ فلسفه کارشيناسي مدرک-أ فيگيته. أ مؤدتˇ مئن به حدي فرانسوي زوان-أ بامۊخته بۊ کي فرانسوي اۊستادان ورجه درباره "لرد بايرون" ايته اينگيليسي شاعر گب بزه ؤ اۊن ٚ تسلط فرانسوي زوان ٚ مئن باعث دیگران ٚ تعجب بۊبؤسته.
اون بعد ایته تحقیقی رساله درباریه "خواجه حافظ شيرين سخن" بینیویشت و ایضافه بر ا دوتا كیتاب "روانشناسیˇ تربيتی" و "ايران از آغاز تا اسلام" اینگیلیسی به فارسي جا ترجمه بوگوده. سالˇ 1318 به سمت معاونت ایداریه دانشسراهان مقدماتی و دانش سرايی عالی دبيری منصوب ببسته.[۴]
اۊن فارسي زوان ؤ ادبيات ٚ دۊكتۊرا دؤره مئن ثبت نام بۊگۊد ؤ دۊ ته سال ٚ پسي درس خاندن ارشد ٚ مئن با فادان خۊ رساله، دۊكتۊرا مدرک-أ فیگیته. أ مؤضۊع مئن اون ٚ رانما اۊستا ملک الشعرای بهار بۊ.
أ رساله-یه نيويشتن اۊن-ه هندر ایران ٚ فرهنگ و تارئخ ٚ شيفته بۊگۊده کي چند ته پهلوي زوان ٚ رسالیه-یه ايمرۊجي فارسي زوان مئن ترجۊمه بۊگۊده ؤ چند ته تحقيقي مقاله درباره لغوي ؤ أدبي مسائل مربۊط به پهلوي زوان ؤ پارسی باستان مۊنتشر-أ گۊده.
دۊکتۊر معين ۱۳۲۱ ٚ سال ٚ مئن امير جاهد ٚ دوختر ٚ أمرأ، سالنامه پارس ٚ مۊدير اسمار بۊگۊد کي چار ته زای باوردد.[۵][۶]
اۊستاد معين ٚ آشنا بؤستن اۊستاد دهخدا أمرأ ايته تازه فصل اۊن ٚ زيوش ٚ مئن باز-أ گۊده ؤ دۊكتۊر معين تا تۊمام بؤستن دهخدا واجه‌نامه کار اۊنˇ أمرأ ايلجار بۊگۊده.
آشنايي دهخدا أمرأ، معین ٚ ره خئلي خؤب بۊ چؤن هر دۊ نفر ايته چيز-ه علاقه دشتيدي ؤ اۊن ني واجه‌نامه بۊ. اۊستاد معين دهخدا نظر-ه جلب بۊگۊد ؤ ايجايي مشغۊل به کار بۊبؤستد. اۊستاد معین خۊ ايلجار ٚ زمات دهخدا أمرأ حدۊد هفتصد صفحه مطلب تهیه بۊگۊده ؤ حدۊد نه هيزار صفحه جه دیگران تعليف-ه جمأ گۊده ؤ بررسی ؤ دۊواردئه نيويسي بۊگۊد.
بعد أن کي دهخدا بمرده واجه‌نامه چاپ ٚ کاران ؤ نظارت بر اۊشان بنا به وصیت دهخدا به اۊستاد معین محول بۊبؤسته. أ آشنايي دهخدا أمرأ ؤ کار گۊدن دهخدا واجه‌نامه سر معین ٚ فکر-ه به نيويشتن ایته فارسي فرهنگ لغت تاودا. هأنه وأسي اۊن جه ۱۳۳۸ ٚ سال هأتؤ کي دهخدا واجه‌نامه چاپ ٚ أمرأ مشغۊل بۊ فارسي فرهنگنامه نيويشتن ٚ طرح-أ فۊگۊده.
دۊکتۊر معين أ کار ٚ وأسي کسان زيادي-أ ايلجار ٚ ره دعوت بۊگۊده بۊ ؤ نزديک به چارصد نفر جه اۊن ٚ دانشجۊیان اۊن ٚ أمرأ کار گۊديدي. فيش اۊساني ني کار طاقت فرسايي بۊ کي دۊکتۊر معين بيست سال ٚ مئن أ کار-أ انجام بدا ؤ حدۊد اي ميليۊن ؤ سيصد هيزار فيش تهيه بۊگۊده بۊ ؤ جه هر فرصتي ايطلاعات جمع گۊدن ٚ ره ايستفاده گۊدي. فرهنگ فارسي چار ته قسمت ٚ مئن: مقدمه، واجه‌ئن، خارجي تركيبان ؤ اعلام تنظيم بۊبؤسته بۊ.
دۊكتۊر معين بنا به نيما يوشيج، نؤ شعر ٚ پئر ٚ وصيت کي اۊن-ه خۊ آثار ٚ چاپ ٚ ره اينتخاب بۊگۊده بۊ، نيما مردن ٚ پسي چند نفر ايلجار ٚ أمرأ کیتاب أفسانه ؤ دويست ؤ شصت ؤ ایته جه نيما رباعيان-أ ایته كيتاب ٚ مئن ایسم "افسانه و رباعيات" چاپ بۊگۊده.
۱۳۴۲ سال ٚ مئن فرهنگ فارسی چاپ شرۊع بۊبؤسته. هۊ مؤقع، دۊکتۊر معين درس دان ؤ سخنراني وأسي آمريکا پرينستؤن ٚ دانشگا-یه دعوت بۊبؤسته. أ مؤدت ٚ مئن، كار سرپرستي ؤ نظارت گۊدن فرهنگ ٚ نشر ٚ سر، به عهده اۊن ٚ رفئق "سيد جعفر شهيدی" نهأبۊ.
۱۳۴۵ سال ٚ مئن سۊ ته جلد اۊن ٚ جه بۊبؤسته أما دۊکتۊر شهيدي ناخۊش-أ بؤستن أمرأ دۊواردئه کار ٚ ايدامه دۊکتۊر معين ٚ سر دکفته. معين ني چؤن أ کار-أ علاقه دشتي خۊ کار ٚ ساعتان هجده ساعت ايته رۊج ٚ مئن فأرسانه ؤ تا خۊ عمر ٚ آخر اۊن ٚ سر کار بۊگۊده.
مأمد معين ۱۳۴۵ ٚ سال ٚ مئن بعد أنکي تۊرکيه جه وأگردسته سکته بۊگۊده ؤ خۊ عمر ٚ آخري پنج سال-أ کؤما مئن ايسابۊ.[۷] اۊن-ه بختر معالجه وأسي ۱۳۴۶ مرداد ۱۴ مئن ببردد کانادا ولي چؤن تغييري ايجاد نۊبؤسته دۊواردئه اۊن-ه واگردانده تئران ؤ فيرۊزگر بيمارستان مئن بستري بۊبؤسته. مأمد معين چار سال ٚ پس هۊ بيمارستان ٚ دۊرۊن، ۱۳۵۰ سال ؤ تيرماه ۱۳ مئن فؤت بۊگۊده.[۸]
آثار دچينواچين
۱. فرهنگ فارسی (فرهنگ معین)
۲. جلد اول حافظ شیرین سخن.، تهران، ۱۳۱۹
۳. یک قطعه شعر در پارسی باستان، تهران، ۱۳۲۲
۴. یوشت فریان و مرزبان نامه، تهران، ۱۳۲۲
۵. «علامه محمد قزوینی» در سالنامه پارس و نیز مجله فرهنگستان چاپ شد.، تهران، ۱۳۲۴
۶. «شاهان کیانی و هخامنشی در آثار الباقیه»، تهران، ۱۳۲۴
۷. ارداویرافنامه، تهران، ۱۳۲۵
۸. «روزشماری در ایران باستان و آثار آن در ادبیات پارسی»، تهران، ۱۳۲۵
۹. پورداوود، تهران، ۱۳۲۵
۱۰. «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۲۶
۱۱. شماره هفت و هفت پیکر نظامی، تهران: انتشارات مجله پشوتن، ۱۳۲۷
۱۲. حکمت اشراق و فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۲۹
۱۳. «مفرد و جمع»، تهران، ۱۳۴۰
۱۴. اسم مصدر- حاصل مصدر، تهران: امیر کبیر، ۱۳۳۱
۱۵. امیر خسرو دهلوی، تهران: مجله مهر، ۱۳۳۱
۱۶. «برگزیده نثر فارسی» شماره اول (دوره‌های سامانیان، آل بویه)، تهران، ۱۳۳۲
۱۷. آیینه سکندر، تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۲
۱۸. هورقلیا، تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
۱۹. لغات فارسی ابن سینا، تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۳
۲۰. «برگزیده شعر فارسی»، شماره اول (دوره‌های طاهریان، صفاریان، سامانیان و آل بویه)، تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۱
۲۱. «نصرالدین طوسی: زبان ادبیات پارسی»، تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۲۵
۲۲. «ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد (نثر و نظم)»، تهران، ۱۳۱۶
ا کیتابان تصحیح بوگوده و اوشانه رو حواشی بزه:
چهار مقاله نظامی
ناصر خسرو جامع الحكمتین
دانشنامه علایی ابن سینا
ا کیتابان ترجومه بوگوده:
روانشناسی تربیتی
تاریخ ایران اثر گیرشمن
سربس دچينواچين
- ↑ یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=69591 |عنوان=زندگی‌نامه دکتر محمد معین | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}
- ↑ یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100905462468 |عنوان=زندگی نخبگان دکتر محمد معین |ناشر=روزنامه جام جم |تاریخ=۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305085940/http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100905462468 |archivedate=۵ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}
- ↑ یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://er.gilan.ir/پژوهش/معرفی/مفاخر-علمی/item/104-دکتر-معین |عنوان=دکتر محمد معین |ناشر=دفتر آموزش و پژوهش استانداری گیلان |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140804010127/http://er.gilan.ir/پژوهش/معرفی/مفاخر-علمی/item/104-دکتر-معین |archivedate=۴ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}
- ↑ یادکرد وب| نشانی = http://www.persian-language.org/Group/Article.asp?ID=981%7C عنوان = دکتر محمد معین، بزرگ‌مردی از سلاله فرهنگ| ناشر = شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی}}
- ↑ خبرگزاری ایسنا مورخ ۸ آذر ۱۳۹۲
- ↑ عبدالله نصری، کارنامه دکتر معین، انتشارات امیرکبیر، سال ۱۳۶۴
- ↑ دهخدا: «لغت‌نامه نویسی عمر هفت کرکس می‌خواهد»، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ خاک‌سپاری و بزرگداشت محمود عنایت، سردبیر «نگین» در لس‌آنجلس، بی‌بی‌سی فارسی