گیلˇمردی کوشتی
گیلˇمردی کوشتی جه او دسته موسابقه‌ٰن و ورزشانی ایسه کی جه قدیمان گیلانˇ میان انجام بویی. البته گیدی اونˇ تاریخ واگرده به قبلˇ مغولانˇ فوتورک به ایران .
ا کوشتی ویشتر گيلانˇ هفته‌بازارؤن، عروسی‌ئن، مراسمان و جشنانˇ میان برگوزار به. چند روج قبلˇ مسابقه به همه خبر دهده تا خوشانه آماداکوند و ایته پیله جیگا اونˇره در نظر گیریدی چون کوشتی گیلˇمردی گیلانˇ میان طرفدار زیاد داره، اونˇ تماشاچی‌م زیاده. اونˇ محوطهٰ «سبزˇ ميدان» يا «سيمبَر» دخؤنن.[۱][۲]
کوشتی داب‌دستور و واژه‌ٰن
دچينواچين
ا کوشتی مراسم با سؤرنا و نقاره زئن شوروع به. تازه‌کار کوشتی‌گيرؤنه «تنگوله» و باموته کوشتی‌گيرؤنه «پألوان» دخؤنن و هر ديهات و شهرˇ مئن يته «سرپألوان» ايسأ بو. گیلˇمردی کوشتی لیواس، يته تنگˇ پاچˇ شلواره کی اونه لاسپاره گونن. کوشتی مئن، هرکی ببرده، «بَرَم» هگينه کی جوروف و آينه و سئب و نارنج و پارچه و... ايسه.[۳]
کوشتی سرأگيتن
دچينواچينکوشتی، ساز و نقاره (سؤرنا و نقاره) همره سرأگیته بنه و ایتؤ مردومه خبر کؤنن و جمعيت میدان (سیمبر)ˇ دؤر جومأبنن و هر محللˇ کوشتی‌گيرؤن يک جيگا کسنˇ ورجه نشينن و بازون پألوانؤن سیمبرˇ دؤره مجنن و هوتؤ کی دابه، مهمانانˇ جولؤ خوشؤنˇ چپˇ زؤنه سر هچمنن و خوشؤنˇ دسه واسينن خاکه و اونه خوشأدئنن و زئنن خوشؤنˇ پيشانی‌يه. بازون فازممه نوبه فرسنه کی هو رجزخانی ايسسه و پألوان حريف خأنه و تؤنه هرکسه دخؤنی و اگه اون قبول بوده، کوشتی گينه.
داب‌دستور
دچينواچينکوشتی مئن، به جوز پا چيک، کوشتی‌گيرؤنˇ جؤنˇ هرته مقر کی خاکه فرسه، دباخته. بازون برنده‌کَس، خو کارˇ پسی سیمبر (میدان)ˇ میان، تماشاچیانˇ جولؤ دؤر زنه و دؤران فیگیره. هر کسی ایتا مبلغی کؤشتی‌گیره فده. گاگلف، برنده‌کس دوواره حريف طلبنه.[۴]
تاریخ
دچينواچين«فتوت‌نامه سلطانی» کيتابˇ مئن بنويشته نأ کی: «اگه واپورسن چن جور کوشتی دأنيم، بگو: دو جور. اولی «قبض» و دومی «اضطرار». اگه واپورسئن: هرته چوتؤره؛ بگو: قبض، عراق و خوراسؤنˇ مردومˇ کوشتی‌گيری‌يه کی شهری کوشتی (فارسی: شهری‌وار) ايسه و اضطرار گيلان و شيروان و ايپچه نی آذربايجانˇ کوشتی‌يه کی اونه ديلمی کوشتی (فارسی: ديلمی‌وار) دخؤنن.» اونچی کی ای کيتابˇ مئن «اضطرار» يا «ديلمی‌وار» دخؤنده ببؤ، هی گيلˇمردی کوشتی ايسه کی چارومی قرنˇ هجری نی، «احسن التقاسيم فی معرفه الی قاليم»ˇ کيتابˇ مئن اونˇ جی گب بزئه‌ببؤ.
بیرینی خالؤن
دچينواچين- ↑ یادکرد وب | عنوان=آشنایی با کشتی گیله مردی | وبگاه=hamshahrionline | تاریخ=2015-02-13 | سال=2015 | پیوند=http://hamshahrionline.ir/details/203729 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-02-13}}
- ↑ یادکرد وب | عنوان=GILAN xvi. FOLKLORE – Encyclopaedia Iranica | وبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=2011-03-04 | سال=2011 | پیوند=http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-folklore | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2015-02-13}}
- ↑ «آشنایی با کشتی گیله مردی». hamshahrionline (به فارسی). ۲۰۱۵-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۲-۱۳.
- ↑ «آشنایی با کشتی گیله مردی». hamshahrionline (به فارسی). ۲۰۱۵-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۲-۱۳.