کرنئی
کرنئی یا کرˇنئی یا کرنا یا لایجؤنˇ کرنئی (فارسی: کرنای لاهیجان)، یکجور بادی سازه کی قدیمˇ زمت، حکومتی ساز بو و اعلان و جشن و جنگˇ مئن کار گود. ای ساز، پیلدنه خؤندش دأنه و سیمبرؤن و فضایˇ بازˇ مئن استفاده بنه. گاگلف اینˇ خؤندشه تا یک کیلومتری‌م شأنه اشتؤسن و سؤرنا مورسؤن، شادی‌ئن و اوروشواره‌ٰن و جنگؤن و دینی دابؤنˇ مئن ایسأ بو. ایرانˇ فلاتˇ مئنˇ کرنئی، گیلانˇ کرنئیˇهمره تؤفیر دأنه. گیلانˇ مئنˇ کرنئی یا هو لاجؤنˇ کرنئی، لاجؤنˇ شی ایسه و نئی‌لؤله جی چاگوده بنه و ۳ تا ۴ متر درازی دأنه و اونˇ سراخر، اینˇ بیرینی دهنه یکجور کویی (کدو) ایسه کی اونˇ مئن خالی ببون و ۱۸۰ درجه انحراف دأنه و رو به کرنئی‌زنه. ای ساز منئه ملودی بزنه و خالی دوته نؤت چاکؤنه. ای سازه همیشک چن‌نفری و جرگه‌یی زئنن و اونˇ زئن‌کسؤن ۸ تا ۱۴ نفر تینن ببون و خوشؤنˇ کرنئیؤنه یک‌طرف دأنن و خوشؤنˇ سردسته اشاره بوده‌پسی اینه فی دکؤنن. مأمولن سردسته تکی کرنئی زئنه و باخی اونه آؤجا دئنن. ای سازˇ خؤندشه سَهن (هراس) دره و قدیمˇ زمت جنگˇ مئن، دوشمندˇ دیلˇ مئنه ترس تؤدأنˇ وأسی استفاده بنأبو. النئی عاشورا مراسمˇ مئن یا تعزیه مئن و مخصوصن امام حوسئنˇ هفتومی شؤ، لایجؤنˇ مئن ای سازˇ جی استفاده بنه امما قدیمˇ زمت، وختی دئه اسلام گیلانˇ مئن بمأبو، هر روز افتؤورس و افتؤپردچینˇ زمت کرنئی زئن.
رضوی کرنئی
دچينواچينیکته درازˇ فلزی سازه کی خالی دو ته نؤت تینه چاکونه. ای سازه خالی مشهدˇ مئنˇ امام رضا آسؤنه مناره‌ٰنˇ مئن زئنن و اونم هر زمت امام رضا تولد یا شهادت یا مللی و مذهبی عیدؤن بنه. رضوی کرنئیˇ درازی سه متره و یکته جرگه کرنئی‌زن ای سازه زئنن و گاگلف اوشؤنˇ مئن دوصدایی نی اشتؤسه بنه. رضوی کرنئی مأمولن ناقاره همره ایسه.
فارسˇ کرنئی
دچينواچين
یکته ایرانˇ قدیمی بادی سازؤنه کی اونˇ سرˇشکل سؤرنا مؤنه امما درازتر. الؤنˇ کرنئیؤن ۷۵ تا ۱۱۰ سانتیمتر درازی دأنن و همه‌دنه دوته واوین دأنن: یک واوین چوبی و اؤکته برنجی. اونˇ چوبی واوین ۳۵ تا ۵۰ سانتیمتر و اونˇ برنجی واوین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتره. ای ساز، فارسˇ اؤستانˇ جی بیرین بمأ و هینˇ وأسی ویشتر اونه فارسˇ کرنئی (فارسی: کرنای فارس) دخؤنن. ای سازˇ قدیمی‌ترین نمونهٰ، سال ۱۹۵۷ میلادی، سومی داریوشˇ قبرˇ مئنˇ جی بیاتن کی اونˇ فلزی واوین ۱۲۰ سانتیمتر درازی دأشت و النئی فارسˇ اؤستانˇ مئن، تختˇ جمشیدˇ موزه مئن نأ. ای کرنئیه «هخامنشی کرنئی»ه معروفه.
گالري
دچينواچين-
کرنئی -
کرنئیˇ بیرینیˇ دهنه -
کرنئیˇ دهنی
