هۊشنگ ايبتهاج
أمير هۊشنگ ايبتهاج سميعي گيلاني (۱۳۰۶ اسفند ۶، ۱۴۰۱ مرداد ۱۹) کي هۊشنگ ايبتهاج ٚ نام ٚ أمرأ معرۊف بۊ ؤ اۊن ٚ تخلص ني سایه بۊ، ايته ايراني شاعر ؤ نيويشتنکس بۊ.[۲] اۊن خۊ أوولي کيتاب-أ نخستین نغمه‌ها نام ٚ أمرأ ۱۳۲۵ سال ٚ مئن مؤنتشر-أ گۊده. اۊن ٚ باخي أثران ٚ جه شأ «سپیده»، «در کوچه‌سار شب»، «حصار» ؤ «ارغوان»-أ نام بؤردن کي همه ته فارسي مئن بينيويشته بۊبؤستده. اۊن هأتؤني، «گل‌ها» برنامه مئن کي ايته راديؤئي برنامه بۊ کار گۊدي ؤ دؤجئه مزقان ٚ پخش ٚ گۊدن ٚ بنانأنکس بۊ. ايبتهاج با أنکي گيلان ٚ شين بۊ ولي أن ٚ شعران همه فارسي ايسد ؤ حتی ايته شعر ؤ ايته بیت-أ ني گيلکي زوان ٚ مئن نينيويشته.[۳][۴]
| هۊشنگ ايبتهاج | |
|---|---|
![ايته تاتايي أمير هۊشنگ ايبتهاج سميعي گيلاني[۱] ٚ جه](/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%89%D9%84:Hushang_Ebtehaj_-_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC.jpg) ايبتهاج ۱۳۹۲ سال ٚ مئن | |
| أصلي نام | أمير هۊشنگ ايبتهاج سميعي گيلاني[۱] |
| باخي نامان | هـ.ا. سایه |
| کار | شاعر، نيويشتنکس |
| پئر ؤ مار | ميرزا آقاخان ايبتهاج، فاطمه رفعت |
| همسران | آلما مایکیال (۱۳۳۷–۱۴۰۰) |
| زاکان | ۴ |
| تأثير بيگيته | حافظ |
ایمضا  | |
زيوش
دچينواچينأمير هۊشنگ ايبتهاج ۱۳۰۶ ايسفند ۶ مئن، رشت ٚ اۊستاسرا محله دۊرۊن ايته بهايي خانواده مئن دۊنیا بأمؤ.[۵] اۊن ٚ پئر «آقاخان ايبتهاج» رشت ٚ مئن پجشک بۊ ؤ پۊرسينا ناخۊشخانه مئن ريئيس بۊ. اۊن ٚ پيله پئر «ايبراهيم ايبتهاج الملک» گَرکان ٚ شين بۊ کي ايته جه مرکزي اۊستان ٚ رۊستایان ایسه[۶] ؤ اۊن پيله مار رشت ٚ شين بۊ.[۷] اۊن ٚ پيله پئر-أ جنگلي‌ئن ٚ زمات ايته افراطي ايسلامگرا داز ٚ أمرأ بۊکۊشته.[۸][۹][۱۰]
آقاخان ايبتهاج سۊ ته برار دأشتي کي اۊشان ٚ نامان غلامحسین ايبتهاج، أبۊالحسن ايبتهاج ؤ أحمدعلي ايبتهاج بۊ ؤ هۊشنگ ٚ عامۊیان بۊد.
هۊشنگ ايبتهاج خۊ ايبتدايي تحصيل-أ رشت ٚ مئن بخانده ؤ دبيرستان ٚ ره بۊشؤ تئران ؤ هۊ زمات خۊ أوولي شعر ٚ دفتر-أ بينيويشته کي اۊن ٚ نام نخستین نغمه‌ها بۊ.
ايبتهاج خۊ أوَرنايي زمات ايته أرمني کؤر-أ ديل دوسته کي گاليا نام دأشتي ؤ رشت ٚ مئن ايسا بۊ. هۊشنگ اۊ زمات أ عشق ٚ وأسي پۊر عاشقانه شعر بينيويشته.[۱۱]
سایه ۱۳۴۶ سال مئن بۊشؤ حافظ ٚ مقبره ؤ شيراز ٚ هۊنر ٚ جشن ٚ دۊرۊن شعر بخانده ؤ باستاني پاريزي خۊ سفرنامه مئن کي اۊن ٚ نام پاريز تا پاريس ايسه، بينيويشته کي مردۊم هۊشنگ ٚ شعر خاندن-أ پۊر خۊش بدأشتد ؤ نيويسه کي تا هأسأ نيده بۊ مردۊم ايته نؤ شعر ٚ ايشتاوستن ٚ پسي أندر هیجاني ببد.
ايبتهاج ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ سالان ٚ جه «گل‌ها» راديؤيي برنامه مئن سرپرست بۊ ؤ هفته دؤجئه مزقانان ٚ برنامه بنانأنکس بۊ. اي سري جه اۊن ٚ غزلان ؤ شعران ؤ تصنيفان-أ خانشگراني محمدرضا شجريان، أحمدظاهر، عليرضا افتخاری، شهرام ناظري، حسین قوامي و محمد اصفهاني مأنستن ايجرا بۊگۊدئد. اۊن معرۊف تصنيفان جه شأ تو «ای پری کجایی» ؤ «سپیده»-أ نام بؤردن.
سایه ژاله میدان ٚ واقعه پسي کي ۱۳۵۷ شهريور ٚ ۱۷ مئن رؤخ بدأ محمدرضا لطفي ؤ محمدرضا شجريان ؤ حسین عليزاده أمرأ، پألوي حؤکۊمت ٚ اعتراض گۊدن ٚ وأسي راديؤ جه استعفا بدأ.[۱۲]
ايبتهاج اينقلاب ٚ پسي پؤست بيگيته ؤ تئران ٚ سيمان ٚ دؤلتي شرکت ٚ مۊدير بۊبؤست.[۱۳]
اۊن ۱۳۶۶ سال ٚ مئن خۊ خانواده أمرأ بۊشؤ آلمان ؤ هۊیه بئسا ؤ هر چن وخت سفر ٚ ره آمؤيي ايران.[۱۴]
هۊشنگ ٚ شخصي خانه کي خؤره اۊن-أ چأگۊده، ۱۳۸۷ سال ٚ مئن أرغوان ٚ خانه نام ٚ أمرأ فرهنگي ميراث ٚ سازمان ٚ مئن ثبت بۊبؤسته. أ نام-أ أن ٚ وأسي بنأده کي ايته أرغوان ٚ دار اۊن ٚ سأرا مئن دره ؤ سایه خۊ أرغوان ٚ شعر-أ اۊ دار ٚ ره بينيويشته.[۱۵]
«حافظ به سعی سایه» ايته جه مۊهم‌ترين ايبتهاج ٚ أثران ايسه کي ۱۳۷۲ سال ٚ مئن کارنامه نشر، اۊن-أ مۊنتشر-أ گۊده. أ أثر حافظ ٚ غزلان ٚ تصحيح ايسه ؤ سایه دراز ٚ سالان اۊن ٚ ره کۊنۊش بۊگۊده ؤ بأزين أ أثر-أ خۊ زناک-أ تقديم بۊگۊده.[۱۶]
۱۳۹۵ مهر ٚ ۱۰ مئن بيس ؤ سوؤمي محمۊد أفشار یزدي أدبي ؤ تاريخي جائزه-یأ أفشار ٚ مؤقۊفات ٚ باغ ٚ مئن جائزه هیئت ٚ اينتخاب أمرأ، هۊشنگ ايبتهاج-أ فدأده. [۱۷]
۱۳۹۷ مهر ۱۲ مئن، هۊنر صۊل ٚ ره بین‌المللي جشن ٚ مئن، هۊنر صۊل ٚ ره نيشان-أ ايبتهاج ؤ سۊته دئه شاعر-أ فدأده.[۱۸]
هۊشنگ ايبتهاج ۱۴۰۱ مرداد ۱۹ مئن، ۹۴ سال سند ٚ أمرأ کۊليه نارسايي وأسي آلمان ٚ کؤلن ٚ مئن فؤت بۊگۊده.[۱۹][۲۰][۲۱]
کيتاب شينأسي
دچينواچين-_Hooshang_Ebtehaj.jpg)
- نخستین نغمه‌ها، ۱۳۲۵
- سراب، ۱۳۳۰
- سیاه‌مشق، ۱۳۳۲ فروردین، آخري نؤسخه: ۱۳۷۸، کارنامه اينتشارات[۲۲]
- شبگیر، ۱۳۳۲ مرداد
- زمین، ۱۳۳۴ دی ۱۳۳۴
- چند برگ از یلدا، ۱۳۳۴ آبان
- یادنامه، ۱۳۴۸ مهر (هؤهانس تۊمانيان ٚ أرمني شعر ٚ ترجۊمه کي نادر نادرپۊر، گالۊست خاننتس ؤ رؤبن ٚ ليلجار ٚ أمرأ أنجام بيگيته)
- تا صبح شب یلدا، ۱۳۶۰ مهر
- یادگار خون سرو، ۱۳۶۰ بهمن
- حافظ به سعی سایه (حافظ ٚ دیوان، ايبتهاج ٚ تصحيح ٚ أمرأ)
- آینه در آینه (دؤجئه شعران)، محمدرضا شفيعي کدکني دؤجئن ٚ أمرأ، ۱۳۶۹
- تاسیان (ايبتهاج ٚ شعران، نؤ قالب ٚ مئن)، کارنامه اينتشارات، ۱۳۸۵ مهر. با أنکي أ کيتاب ٚ نام ايته گيلکي واجه ايسه ولي اۊن ٚ شعران همه دانه فارسي ايسد.
- پیر پرنیان‌اندیش (سایه خاطره‌ئن کي ايته بۊگۊ بيشتاو ٚ مئن ميلاد عظيمي ؤ عاطفه طيه أمرأ بۊگۊته بۊبؤسته)، سخن ٚ انتشارات، ۱۳۹۱
- بانگ نی، کارنامه اينتشارات، ۱۳۹۵
- هديه (دؤجئه شعران)، عبدالله فرادي، محمۊد أفشار ٚ اينتشارات، ۱۳۹۷[۲۳]
سربس
دچينواچين- ↑ مجله بخارا، ۹۲ صفحهٔ ۲۸۹
- ↑ {cite web|title=سایه، شاعر ایرانی درگذشت|website=BBC News فارسی|date=2022-08-09|url=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50558317%7Clanguage=fa%7Caccessdate=2022-08-10}}
- ↑ https://diyarmirza.ir/1397/12/%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%A7-%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AA/
- ↑ https://web.archive.org/web/20221127042221/https://dastan.ourmag.ir/entries/21749/
- ↑ https://ir.voanews.com/a/iran-poet-sayeh/6695397.html
- ↑ از کتاب پیر پرنیان‌اندیش؛ در صحبت سایه، در بخش اول کتاب با عنوان «غفلت پاکی بود» صفحه 7
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=درگذشت هوشنگ ابتهاج / سایه با هفت هزار سالگان سر به سر شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84848894/درگذشت-هوشنگ-ابتهاج-سایه-با-هفت-هزار-سالگان-سر-به-سر-شد%7Cوبگاه=ایرنا%7Cتاریخ=۱۹ مرداد ۱۴۰۱|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=شاعر «ارغوان» درگذشت؛ نگاهی به زندگی و آثار امیر هوشنگ ابتهاج مشهور به سایه|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-poet-sayeh/6695397.html%7Cوبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ مرداد ۱۴۰۱}}
- ↑ {یادکرد کتاب|عنوان=عابدی، کامیار (۱۳۹۰). در زلالِ شعر ص۱۷تا۱۹؛ بررسی زندگی و شعر هوشنگ ابتهاج. تهران: ثالث. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۸۰-۲۶۱-۵.}}
- ↑ {یادکرد کتاب|عنوان=خاطرات ابوالحسن ابتهاج - جلد ۱ - انتشارات علمی - بهار ۷۱ - صفحهٔ ۱۳}}
- ↑ مریم امامی (۱۳۸۸-۰۵-۰۳). «معشوق زیبا». تبیان (به فارسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۰.
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=ابتهاج: نمی‌توانم ایران را بی بودن شجریان تصور کنم|نشانی=http://www.taadolnewspaper.ir/بخش-صفحه-شانزدهم-97/172166-ابتهاج-نمی-توانم-ایران-را-بی-بودن-شجریان-تصور-کنم%7Cوبگاه=روزنامه تعادل|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa|تاریخ=1399-07-27}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=هوشنگ ابتهاج؛ از سایه تا ارغوان + زندگینامه|نشانی=https://www.imna.ir/news/412197/هوشنگ-ابتهاج-از-سایه-تا-ارغوان-زندگینامه%7Cوبگاه=ایمنا%7Cتاریخ=۶ اسفند ۱۳۹۸|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa}}
- ↑ {یادکرد وب|نویسنده=اصلاحات نو|کد زبان=فا|تاریخ=۱۲ اسفند ۹۶|وبگاه=اصلاحات پرس|نشانی=https://eslahaatpress.com%7Cعنوان=هوشنگ ابتهاج: به تماشای دیوانه خانه دنیا نشسته‌ام}}
- ↑ رد خاطرات «هوشنگ ابتهاج» را کجا بگیریم؟ - ایسنا (isna.ir)
- ↑ {یادکرد وب |url=http://www.ketabnews.com/detail-6239-fa-1.html |title=از هوشنگ ابتهاج چه خبر؟ |accessdate=۲۶ اکتبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229083151/http://www.ketabnews.com/detail-6239-fa-1.html |archivedate=۲۹ دسامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=امیرهوشنگ ابتهاج (سایه)|نشانی=http://mahmoudafshar.ir/afsharawarder/استاد-امیرهوشنگ-ابتهاجشاعر-نامدار-ای/%7Cوبگاه=بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa-IR}}
- ↑ {یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ مهر ۱۳۹۷|وبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4421076/۴-هنرمند-نشان-عالی-صلح-دریافت-کردند-انتقاد-از-بی-مهری-ها%7Cعنوان=۴ هنرمند نشان عالی صلح دریافت کردند/ انتقاد از بی‌مهری‌ها|تاریخ بازبینی=2022-08-10}}
- ↑ {یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/852675/هوشنگ-ابتهاج-سایه-درگذشت%7Cعنوان=هوشنگ ابتهاج (سایه) درگذشت}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=هوشنگ ابتهاج (سایه) درگذشت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iranian-poet-houshang-ebtehaj-passed-away/31980921.html%7Cوبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-08-10|کد زبان=fa|تاریخ=1401-05-19}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=پیکر هوشنگ ابتهاج به ایران می آید/ تشییع از کنار درخت «ارغوان»|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-6/1264898-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86%7Cوبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}
- ↑ {Cite journal|last=آیتی|first=عبدالمحمد|date=1332-04-01|title=نقدی بر غزل معاصر (به مناسبت انتشار سیاه مشق)|url=http://noo.rs/mMA20%7Cjournal=فرهنگ نو|language=fa|volume=9|issue=1|pages=41–59}}
- ↑ {یادکرد وب|عنوان=جدیدترین اثر ابتهاج منتشر شد/ «هدیه» سایه به غزل دوستان- اخبار فرهنگی تسنیم | Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/06/03/1809738/%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%BA%D8%B2%D9%84-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%7Cوبگاه=خبرگزاری تسنیم | Tasnim|بازبینی=1397-06-03|کد زبان=fa}}