أفشین پرتؤ
أفشين پرتؤ نيويشتنکس، تاريخپژۊه ؤ معلم، سال ۱۵۲۳ (۱۳۲۸ هجري شمسي) مشهدˇ مئن ىکته گيلک خانواده مئن دۊنىا بمأ ؤ دبستان ؤ دبيرستانه مشهد ؤ ترتب حىدريه ؤ تئرانˇ مئن طى بۊده ؤ سراخره وگرسه گيلان ؤ رشتˇ مئن، فرهنگيانˇ دبيرستانˇ جي هۊ أدبي ديپلؤمه هأىته. ۱۵۴۶ (۱۳۵۱ هجري شمسي) شيرازˇ دانشگا جي تاريخˇ مئن ليسانس هأىته ؤ بۊشؤ آمۊزش پرورشˇ مئن ؤ خۊ معلمئه اينگيليسي ؤ تاريخ درس دأنˇ همرأ لنگرۊدˇ مئن سرأىته. بازۊن سال ۱۵۵۱ (۱۳۵۶ هجري شمسي) هنده وگرسه شيرازˇ دانشگا تا خۊ فؤقˇليسانسه تاريخˇ مئن هأگيره ؤ بازۊن هنده خۊ معلمئه سره بدأ. چن سالي لنگرۊد ؤ سياکل (خۊ نتاجˇ محل) مدرسه'نˇ مئن درس بدأ ؤ بازۊن رشتˇ دبيرستانؤنˇ معلم بۊبؤ؛ پرتؤ مدرسه'نˇ مئن تاريخ درس دأ.
پرتؤ، معلمي همرأ، تاريخˇ مئن ني تحقيق گۊد ؤ تاريخي مقاله ؤ کتاب نيويشتن بۊبؤ اينˇ أصلˇ کار.[۱] تا سراخره سال ۱۵۷۸ (۱۳۸۳ هجري شمسي) مؤسکؤ مئن خۊ دؤکترا تاريخˇ مئن هأىته؛ اينˇ پاىاننامه بۊ: ايران ؤ رۊسيه اقتصادي ؤ تجاري ؤ اجتماعي ؤ سياسي رابطه'ن، نۊزدهؤمي قرنˇ مئن (روابط اقتصادی، تجاری، اجتماعی و سیاسی ایران و روسیه در قرن ۱۹).[۲]
بازنشست بۊبؤ پسي، خۊ کاره تاريخˇ جي نيويشتنˇ مئن ويشترأگۊده ؤ سال ۱۵۶۶ (۱۳۷۱ هجري شمسي) پسي گيلان ؤ اينˇ تاريخ بۊبؤ پرتؤˇ أصلي مؤضۊع اينˇ تحقيقؤن ؤ نيويشتنؤنˇمئن. [۳]
أفشين پرتؤ گيلانˇ تاريخˇ مئن پۊر تحقيق بۊده دأنه ؤ کتاب ؤ مقاله چاپ بۊده دأنه. اينˇ اصلˇ کتاب تاريخˇ مئن "گيلانˇ تاريخ" (فارسي: تاریخ گیلان) ايسه که ىکته جلدˇ مئن[۴] گيلانˇ تاريخه أولˇ جي تا مشرۊطه انقلاب شرح دئنه ؤ ىکته ديگه جلدˇ مئن[۵] أحمد شاىˇ قاجارˇ زمت ؤ جنگلˇ جۊمبشˇ جي بنويشته.
اۊن هف ته تاريخي کتابه تصحيح ؤ گيجيکنيويسي بۊده: تاریخ خانی، علی بن شمس‌الدین لاهیجی شي، تاریخ گیلان، عبدالفتاح فومنی شي، تاریخ گیلان و دیلمستان، میر ظهیرالدین مرعشی شي، تاریخ رویان، مولانا اولیاء‌الله آملی شي، تاریخ طبرستان، ابن اسفندیارˇ شي، تاریخ مازندران، ملا شیخ‌علی گیلانی شي ؤ جغرافیای گیلان، م.م. لاهیجانی شي.[۶]
أفشين پرتؤ أواخر سياکلˇ مئن زيندگي گۊد ؤ ۱۵۸۹ کۊرچˇ ما ۱۱، سکته'قلبي بۊده ؤ بمرده ؤ سياکلˇ نزديکي، بربرجانˇ بؤقه وادي مئن گيلأبؤ.[۷]
کتابؤن دچينواچين
- پاريسˇ نسق؛ هرات ؤ اينˇ ايرانˇ جي سيوا بؤنˇ غمين قصه.[۸]
- گيلانˇ تاريخ؛ أولˇ جي تا مشرۊطه جۊمبشˇ سرأىتن.[۹]
- گيلان ؤ جنگلˇ جۊمبش؛ گيلانˇ تاريخ، أحمد شاىˇ قاجارˇ زمت.[۱۰]
- مشرۊطه ؤ گيلان؛ گيلانˇ تفاقؤنˇ تاريخ، مظفرالدين شاه ؤ مأمدلي شاىˇ قاجارˇ زمت.[۱۱]
- أولي جهاني جنگ ؤ فارس؛ سؤئدˇ سرگؤرد گۊستاو نيلسترؤمˇ خاطره'ن (واگردان)[۱۲]
بيريني خال دچينواچين
- مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند؛ بگۊبشتؤ أفشين پرتؤˇ همرأ.
سربس دچينواچين
- ↑ مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند؛ بگۊبشتؤ أفشين پرتؤˇ همرأ.
- ↑ مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند؛ بگۊبشتؤ أفشين پرتؤˇ همرأ.
- ↑ مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند؛ بگۊبشتؤ أفشين پرتؤˇ همرأ.
- ↑ افشین پرتو. تاریخ گیلان؛ از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه. نشر فرهنگ ایلیا. رشت:۱۳۸۸.
- ↑ افشین پرتو. گیلان و خیزش جنگل؛ تاریخ گیلان در دوران احمد شاه قاجار. نشر فرهنگ ایلیا. رشت:۱۳۹۱.
- ↑ مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند؛ بگۊبشتؤ أفشين پرتؤˇ همرأ.
- ↑ گیل‌نگاه. افشین پرتو درگذشت.
- ↑ افشین پرتو. پیمان پاریس؛ داستان جدایی غم انگیز هرات از ایران.
- ↑ افشین پرتو. تاریخ گیلان؛ از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه. نشر فرهنگ ایلیا. رشت:۱۳۸۸.
- ↑ افشین پرتو. گیلان و خیزش جنگل؛ تاریخ گیلان در دوران احمد شاه قاجار. نشر فرهنگ ایلیا. رشت:۱۳۹۱.
- ↑ افشین پرتو. مشروطه و گیلان؛ تاریخ رویدادهای گیلان در دوران مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه قاجار. نشر فرهنگ ایلیا. رشت:۱۳۹۴.
- ↑ گوستاو نيلستروم. جنگ جهانی اول و فارس؛ خاطرات سرگرد گوستاو نیلستروم سوئدی. ترجمهٔ افشین پرتو.