گب:حسنعلی ده
حسنعلیده
- برابر تقسیمات سجلی -اداره ثبت احوال شهرستان لاهیجان(استان گیلان)،جز حوزه ثبتی پنج وشش وبه مرکزیت بخش رودبنه(که اکنون این بخش به شهری تبدیل شده است)،درسابق به دهستان شیرجوپشت وصل بود.
- این روستا دارای دوتاده:بالا وپایین میباشد.وتاکنون درادارات دولتی ومراکز وابسته به فرمانداری لاهیجان،هیج مکتوبی تحت عنوان :حسنعلی ده بالامحل(محله) وحسنعلی ده پایین محل(محله)تانوشتن این گفتار ، دیده نشده است. این تفکیک ظاهرادر دوره ی پس اصلاحات ارضی وپس ازحاکمیت فیودالی(ارباب ورعیتی)که دوره خاندان صفاری درلاهیجان ،براین روستا،ودرزمان اخذوگرفتن ما ل الااجاره(سهم-بهره کشی ازدهقانان) آن خان وسایرملاکین بوجود آمده بودتابدین وسیله بتوانندهرچه آسان ترمناطق تحت اختیارخودراکنترل نمایند.به این صورت ،این تفکیک وتجزیه محلی بدون اینکه خواست واعمال نظر ساکنان این محال ثانیه(این دومحل:بالا محله وپایین محله)بوده باشد،ازگذشته باقی ماندوبدین وضع شایع باقی ماند.جالب اینکه خانواده صفاری(که به درست ونادرست به نامهای احمد خان صفاری ویا حسن خان صفاری می گفتند)تمامی املاک روستای حسنعلی ده رادردفترخانه یک رشت به نام خانمی (یکی ازبستگان سببی ونسبی خود)جزاملاک موقوفه قرار داده و سندمیزنند!!برابرمطالعات وتحقیقات تاریخی ،خانواده صفاری ازدوره قاجاریه با حکومت مرکزی ارتباط پیدا میکنند بنحوی که دوتا- سه نفر ازآنان -به احتمال قوی به یقین :شخص احمد خان صفاری، چندین دوره نمایندگی مجلس شورای ملی از حوزه لاهیجان راعهده داربودوهمچنین سناتور مجلس سنا نیزبوده است.درباره نامبرده میگویند که ایشان ذوق شاعری داشته ورمانی درباره ی آخرین حاکم گیلان ، یعنی- :آخرین خاندان کیایی -به اسم: احمدخان...نوشته ...باین وصف اگرنام آن خان صفاری ،احمدیاحسن ،ویاهرکدام بک ازاین خاندان صفاری ،درروستای حسنعلیده،حاکم بوده باشد،امروز دیگرچندان اهمیتی ندارد...
حسنعلیده در تاریخ
دچينواچينازسلسله کتابهای"سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح"بنام:فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشورجمهوری اسلامی ایران که درسال 1371 در تهران به چاپ رسیده -درجلدشانزدهم کتاب که مبحث رشت مظبوط است،درصفحه ی147و148مشخصات حسنعلی ده بشرح ذیل چنین آمده است:"حسنعلی ده بالا محله"(hasan ali deh-e bala mahalle)-ده ازدهستان دهشال،...(توضیح نویسنده: دهشال یکی روستا های مشهوراست که سابق براین جزحوزه ثبتی لاهیجان قرار داشت واخیراازاین حوزه خارج شده ودراختیارفرمانداری شهرستان آستانه گردید.یادآوری این نکته لازم است که گفته شود،نیمایوشیج -شاعر،این روستا رادیده بودودرکتاب "مرقدآقا"ازاین روستا ودیگرروستاهای مشهورگیلان نام می برد....)بخش مرکزی شهرستان آستانه اشرفیه!..-که باید گفت:شهرستان لاهیجان ودهستان شیرجوپشت درست است ودرکتاب سهوااشتباه چاپ شده است - ...استان گیلان(طج10-50عج-37)ارتفاع23-متر.دشتی معتدل مرطوب،در24ک.متری جنوب خاوربندر کیاشهر.سفیدرودکهنه ازشمال آبادی می گذرد...و:"حسنعلی ده پایینhasan alidehe pa in-"...وسایرمشخصات که دراین کتاب به اشتباه چاپ گردیده است .مثلا :"حسنعلی ده بالا محل" رادارای 95خانواروپایین را200خانوارقید کرده است وهمچنین "حسنعلی ده بالا "راچنانکه درتوضیح آمدازدهستان "دهشال "وجز آستانه به اشتبا ه قیدمیکندو"حسنعلی ده پایین "راجز "شیرجوپشت "وبخش مرکزی لاهیجان آورده(که:درست است.)بطورکلی همه نواحی وحوزه های آستانه وخودشهرآستانه درزمانی،نه چندان دور،دردایره ومرکزیت لاهیجان قرار داشتند.درنقشه البرزغربی-گیلان،"حسنعلی ده بالا وحسنعلی ده پایین "-منعکس شده است.
وجه تسمیه
دچينواچيناماوجه تسمیه نام :"حسنعلیده "درچیست؟اولین چیزی که به ذهن می رسد این است : چون به احتمال زیاد نام خان درآن زمان ،حسن خان صفاری بوده ویاحسنعلی خان صفاری بوده،اسم این "محال ثانیه "راگذاشته اند "حسنعلیده"(؟!)امابرخی افراد مطلع همچون شادروان محمدطاهر عبدی، فرزندمطلب،بواسطه ی ستمی که دردوره ی ارباب رعیتی وبهره مالکانه برایشان و بقیه اهالی واردآمده بود،نسبت به این عنوان شدیدامعترض بودند...روزی درسال 1365،رادیوگیلان ،درشهررشت ، برنامه ای تحت نام "صدای روستا"رااجرامیکند،وخبرنگارمحلی خود-رابه روستای "حسنعلیده" می فرستدواین زمانی بود که "حسنعلیده "ازنعمت برق محروم وهنوزبه شبکه سراسری آن متصل نشده بود.اماازقضاگفتگویی بامحمدطاهرعبدی حسنعلی ده ،ترتیب می دهد وازاوعلت نام این ده را میپرسد.آن مردکه صاحب نظری قوی بود،بطوری صریح وسریع درجواب خبرنگارگیلک میگوید:"اسم این روستا "حاصل هنده"بوده،یعنی :به ارباب حاصل "نده..."وخبرنگاربارندی به گیلکی به اومیگوید :..."انشااله حاصل ده ببی...!!ومیرود. محتویات این گفتگو درصدا ی گیلان پخش شد وامروز ممکن است درآرشیوآن اداره بوده باشد(؟)
در تحقیقی که در سال 1376 هجری شمسی توسط یکی از دانشجویان بومی دانشگاه آزاد کرمان در این محل صورت گرفت مشخص گردید علت نامگذاری این روستا از دو خانواده قدیمی که ساکنان اولیه آن بودند به نام های علی و حسن گرفته شده است و بقیه خانوده ها از دیگر نقاط به این روستا آمده و سکونت گزیده اند. این دو خانواده بعدها با نام های به ترتیب عطایی و عاطفی ثبت سجل گرفته اند.
لازم به ذکر است در سال تحقیق میدانی در خصوص وجه تسمیه این روستا هیچ کتاب و منبعی به این موضوع مشاهده نشده است. حتی خود محقق نیز از اهالی قدیمی و با سواد محل مصاحبه کرده ولی همگی به این مطلب اشاره کردند که اسم روستا از دو نام حسن و علی گرفته شده است. شرح کامل این تحقیق در سال بعد تقدیم کتاب خانه مسجد جامع حسنعلی ده پائین(حضرت ابوالفضل) گردید.
فرهنگ دهخدا و حسنعلیده
دچينواچينشادروان علی اکبر دهخدادرحرف"ح"لغتنامه اش نیزمطالبی رادرباره ی "حسنعلی ده "آورده است.لازم به ذکر است "حسنعلی ده "،امروز دارای برق سراسری،و تلفن سراسری عمومی دارد.اماهنوزفاقد اتصال آب بهداشتی وآشامیدنی مناسب است.وهمچنین فاقد گازعمومی خانگی می باشد.درضمن اکثریت فرزندان این روستای زیبابواسطه عدم امکانا ت کافی به سوی شهرها مهاجرت کرده ا ند...
مشاهیر
دچينواچينجغرافیا
دچينواچيناماوضعیت جغرافیایی ومکانی دقیق "حسنعلیده" :چنانکه در"فرهنگ آبادیهای..."(مذکور)بعضاتنها فقط درچندنمونه که دچاراشکالهای اسمی بود ،برابر نقشه های داده شده ،حدودوطول وعرض هادراین کتاب درست است ،ولی درموردداده های جمعیتی وسایرموقعیت های اجتماعی ،کتاب دارای اشکالات ماهوی میباشد . نویسنده--------------------------- : م-د-شالکول