ميرزا کۊچي خان: نۊسخه'نˇ تؤفير
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
رچ ۱:
[[Image:MIRZA1.jpg|thumb|left|ميرزا کوچی خان]]
'''ميرزا کوچي خان''' (ميرزا کوجي خان یا ميرزا کوچي خؤن. [[فارسي زوؤن|فارسي]] مئن: میرزا کوچک خان)، [[جنگلی‌ئن]] ٚ رهبر ؤ يته مۊبارز ؤ انقلابي بۊ کي آزادي ؤ عدالت ٚ واسی مۊبارزه گزد. میرزا [[گيلانِ جوموری|گيلان ٚ جؤمۊري]]' بنا بکۊده.
سطر ۴۹ ⟵ ۴۸:
[[رۊسیه]] مئن ٚ [[فوریه انقلاب (رۊسیه)|فوریه انقلاب]] باعث بۊبؤ ایران ٚ مردۊم ٚ ديل ٚ مئنم شؤق ؤ اۊميد دکئه. اي انقلاب ٚ پسي رۊسیه ارتش ٚ رفتار ایرانئن ٚ همرأ تؤفير بۊده ؤ جنگلئن ٚ شرايطم بئترأبؤ. ۱۹۱۷ ژۊأن (۱۲۹۶ ه.ش تیر ما) جنگلئن جرگه جرگه بمأن رشت ٚ مئن ؤ یک ما بعد (اۊت) اینگیلیس ٚ کؤنسۊل ايشؤن' دۊخؤنده «گیلان ٚ ارباب» ؤ گیلان ٚ والي ([[مفخرالدوله]]) هميشک جنگلئن ٚ همأ مشورت گۊد ؤ اۊشؤن' فرمؤن برد.<ref>Maclaren letter, August 20, 1917, FO 248/1138.</ref> دئه رۊسیه پيشتر ٚ مۊرسؤن ایران ئبه دۊشمن نبۊ ؤ هين وأسي [[آلمان|آلمانئن]] ٚ مۊقؤم ایران ٚ مئن ضعيف بۊبؤ.<ref name=":1">AA, Akten Persian C3408, Bd. I, no. 21/1, May5-November 3, 1917</ref> مـرزا کۊچي خؤن، [[کرنسکي]] دؤلت ٚ جي بخأسته کي خۊش ٚ أرتش' ایران ٚ جي بيرين ببره ؤ همه ته امتيازؤن' گه تزار ٚ زمت تحميل بۊبؤ بۊ ایران'، لغو بکۊنه تا اینم دئه رۊسؤن ٚ ارتش' ایران ٚ مئن فنترکه.<ref name=":1" /> ولي خئلي زۊد معلۊم بۊبؤ کي کرنسکي دؤلت قرار نئه اۊ امتيازؤن' فيچينه يا خۊش ٚ ارتش' ایران ٚ جي بيرين ببره.
اي مرحله مئن جنگلئن ٚ اؤميد ؤ تنامان (سازمان) ويشتر ؤ قويتر بۊبؤبۊ. ايشؤن ٚ سیاسي چاگۊدار [[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد اسلام]] بۊ ؤ یکته نیمه رسمي دؤلت دأشتن که این ٚ أصل ٚ قسمت اين ٚ نظامي سازمان بۊ ؤ يکته نشريه ني دأشتن کي [[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل]] نؤم دأشت.<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص ۹۳</ref> یعني دئه أولي مرحله مۊرسؤن نبۊ که رهبري یک نفر ٚ دس دبۊن ؤ اي دفأره جۊمبش رسما يک جرگه ريش سيفيدؤن ٚ دس ٚ جیر جمعي فرمؤندهي بنأبۊ کي اي جرگه [[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد اسلام]] بۊ. [[فرانسه]] کؤنسۊل اي جرگه' '''سنا''' دۊخؤند. [[ابراهیم فخرایي]] (میرزا مؤنشي) سنا مئن ٚ ۲۷ نفر ٚ نؤم' ليست کؤنه. شیراز ٚ مئن ٚ [[آلمان]] ٚ کؤنسۊل ۱۹۱۸ ژۊأن (۱۲۹۷ تیر) نیویسنه کي [[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد ٚ اسلام ٚ کؤمیته]] ۸ تا ۱۰ نفرن کي کۊجي خؤن ٚ همرأ [[جنگلˇ انقلاب|جنگل ٚ جۊمبش]]' رهبري کؤنن. کؤميته اصلي آدمؤن' ايتؤ گۊنه: [[حاج احمد کسمایي]]، مالي کارکیا، کي [[کسما]] نیشت، [[احسان الله خان دۊستدار|احسان]] کي [[رشت]] ٚ مئن ايشؤن ٚ نماينده بۊ ؤ دايم تلفؤني میرزا همرأ درتماس بۊ؛<ref name=":2">خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص ۱۰۲.</ref> البته [[احسان الله خان دۊستدار|احسان الله خان]] خۊش ٚ خاطرات ٚ مئن بنويشته دأنه کي اين ٚ مقر [[أنزلي]] بۊ؛ [[ميرزا کۊچي خان|کۊجي خؤن]] ؤ اين ٚ برأرزه داودزاده کي [[فؤمن]] ايسأبۊن.<ref>AA, Abt. A., Akt. Deutschland, Bd. 3 no. 135/21, June 1918. Ehsan lists another group of people (ibid., p. 659).</ref>
وختي حلئه گیلان ٚ مئن اي انجۊمن قؤدرت ندأشت، اين ٚ مرکزي کؤميته أعضا ايشؤن بؤن: [[ميرزا کۊچي خان|میرزا کۊجي خؤن]]، [[حاج احمد کسمایي]]، [[سید آقایي]]، [[ابراهیم حشمت|دؤکتؤر حشمت]]، [[شیخ علي علم الهدا]]. ولي سید آقایي هۊ اول سال جۊمبش' رها بۊده. دؤکتؤر حشمت [[لاجؤن|لایجؤن]] ٚ مئن خۊدش' تسکأگۊده، شیخ علي م ويشتري سفر شۊ. هين وأسي عملا میرزا ؤ حاج احمد مرکزي کؤميته' پيش بردن. میرزا نظامي کارکيا ؤ حاج احمد مالي کارکيا.
هي زمت جنگلئن حقسأی بۊدن تا خۊشؤن ٚ پیام' برسؤنن گیلان ٚ بیریني. ۱۹۱۶ تاؤسؤن، میرزا چن دفأ سفر بۊده [[سؤلئیمان داراب|سؤلیمانداراب]]، سپهدار ٚ ملک تا اؤره دهقانؤن' بأره جۊمبش ٚ مئن.<ref>Maclaren report, August 22, 1916, FO 248/1138.</ref> ۱۹۱۶ نؤوامبر ۲۷ (۱۲۹۵ آذر ما ۲۶) يک جرگه کۊردؤن کي گيلان نيشتن خۊشؤن ٚ نيرۊ همأ بمأن جنگلئن ٚ همرأ ؤ سپهدار ٚ بيس ٚ چار ته ديهات ! کئخۊدا'ن ٚ جي بخأستن کي هرته ۱۰۰۰ تۊمؤن کۊمک بکۊنه.<ref>Maclaren report, January 17, 1917, ibid.</ref> جنگلئن سۊ ته نماینده سرأدأن [[قزوین]]. ايشؤن ٚ مأمۊرؤن بۊشؤن تا [[شاهرۊد]] ؤ [[سمنان]] ؤ بۊستان ؤ [[دامغان]] کي جنگل ٚ پيام' برسؤنن.<ref>Meshhed telegram, No. 76, May 13, 1918, FO 248/1203.</ref> گۊيا جنگلئن [[گؤنبد ٚقابۊس]]' شبيخۊن بزئه بۊن.<ref>Telegram, no. 294, May 28, 1918, FO 248/1203.</ref> حتی یپاره زمیندارؤن بمأن ایشؤن ٚ طرف، [[محمدولي خان تنکابني|سپهسالار]] ٚ مۊرسؤن.▼
[[رۊسيه انقلاب]] ٚ پسي، وختي [[گيلان|گیلان]] ٚ مئن [[رۊسیه|رۊسيه]] سربازؤن ٚ اجرایي کؤمیته'ن ؤ انقلابي جنگ ٚ کؤمیته'ن بناگۊدن چینأگیتن ؤ [[جنگلئن|جنگليئن]] ٚ همأ تماس گیتن، [[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد ٚ اسلام]] ؤ جنگليئن ٚ زۊرم ويشترأبؤ ؤ یکته تازه مرکزي کؤميته چأگۊدن ؤ یپاره پيله آخۊندؤن' دعوت بۊدن که بأن اي کؤميته مئن. [[سید عبدالوهاب (صالح)]] ؤ [[میر منصور (هدا)]] ؤ [[حاجي سید محمد (روحانی)]] ؤ [[شیخ علي (علم الهدا)]] مۊرسؤن کي سومي ؤ چارؤمي پيله زميندار بؤن. اي آخۊندؤن کمتر پيش أمأ کي جۊمبش ٚ مقر بئسن ؤ ويشتر اعتبار ٚ وأسي دؤجين بۊبؤبۊن. خالي عبدالوهاب صالح بۊ که سازمان ٚ سر کؤنتؤرؤل دأشت.<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۰۲ و ۱۰۳.</ref>
▲
اي زمت کي اتحاد اسلام قؤدرت دأشت، اي کؤميته يپاره آدمؤن (حاجي آقا رضا ؤ میر منصۊر ؤ سید محمود) رۊسيه يا اينگيليس ؤ گاگلف هر دۊته همرأ همکاري گۊدن ؤ حتی گاگلف ايشؤن ٚ همکاري پيشنهاد رد بنأبۊ!<ref name=":3">خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۰۴.</ref> اي دؤره اتحاد اسلام ايتؤ تناگيته بۊ کي يکته شؤرای ٚ عالي دأشت کي بيس نفر بؤن باني يکته مرکزي کؤميته. اۊ بيس نفر ٚ جي هف نفر مرکزي کؤميته مئن ني ايسأبۊن کي مخفي بؤن. میرزا کۊجي خؤن ؤ حاج احمد کسمایي هر دۊ ته مئن ايسأبۊن.<ref name=":3" />
ولي واقعيت اينه کي کمتر سندي هننأ کي بۊگؤ [[جنگلˇ انقلاب|جنگل ٚ جۊمبش]] ٚ مئن، [[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد ٚ اسلام]] اصل ٚ زۊر' دأشت. بئترين حالت' أگه بگيريم، اتحاد ٚ اسلام یکته مشورتي نهاد بۊ کي میرزا کۊجي خؤن ئبه سیاسي اعتبار جۊرأگۊد ؤ اۊن ٚ سياسي جاجيگه' واشؤند.<ref name=":4">خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۰۵.</ref>
گيلان ٚ ایالت ٚ کارکیاگري هرچي ويشتر دکته جنگليئن ٚ دس، ايشؤنم واداشته بۊبؤن هندئه خۊشؤن ٚ چاگۊدار ؤ تنامان' دگردؤنن تازه نيازؤن ئبه. جنگليئن ٚ دؤلت، چار ته وزراتخؤنه دأشت: دادگؤستري ؤ ماليه ؤ پؤليس ؤ جنگ.<ref name=":4" /> دادگؤستري ؤ پؤليس رشت ؤ أنزلي ؤ لایجؤن ؤ تۊنکابۊن ؤ چن جای ٚ ديگه خاله (شعبه) دأشت. دادگؤستري وزارت، پؤليس مخفي م اداره گۊد.
خۊشؤن ٚ نظامي تشکيلاتم تازه واگۊدن ؤ ایراني ؤ آلمؤني ؤ اؤتريشي ؤ تۊرک ٚ آمۊجگرؤن ٚ همرأ دۊته نظامي مدرسه وابۊدن. يکته' ايراني افسرؤن (کي ايران ٚ ژاندارمري جي پناه بأرده بؤن جنگل) [[کسما]] مئن اداره گۊدن ؤ اؤکته' اؤتريشي-آلمؤني افسرؤن، [[گوراب زرمیخ|گۊراب زرمئخ]] ٚ مئن اداره گۊدن.<ref>میرزا اسماعیل جنگلی. قیام جنگل، یادداشت های میرزا اسماعیل جنگلی. ص۷۲. ش۲.</ref> اي افسرؤن اۊشؤني گه ايشؤن ٚ نؤم رؤشنه ايشؤن بؤن: سروان علي اکبر خان سیاهپوش (گۊراب زرمئخ ٚ مئن ٚ رئيس عمليات، کي ۱۳۴۰ سرلشکري درجه همأ بمرده)، نصرالله خان آزاد راد (گۊراب زرمئخ ٚ نظامي مدرسه مؤدير)، علي اکبر خان آب زرشکي، سروان شاپور خان مختاري (کي ۱۳۴۴ سرلشکري همرأ بمرده)، سرگرد محمود خان (نظامي تنامان ٚ مئن رئيس ٚ دسيار بۊ ؤ گۊراب زرمئخ ٚ مئن میرزا نظارت ٚ جير کار گۊد)، سروان داوود خان (ژاندارمري افسر کي سؤئديئن ٚ دس آمۊزش بدئه بۊ.<ref>ک. شاهرخی. آزادهٔ گمنام. ص۴۱.</ref> غير ٚ ايرانيئنم اۊ افسرؤني بؤن گه رۊسيه اسيرؤن ٚ اؤردۊگاه ٚ جي فرار بۊده بؤن میرزا کۊجي خؤن ٚ ورجه بئسأبۊن: ستوان يکؤم یملکس، ستوان بریندز، کورتیز مایر [[اؤتریش|اؤتريش]] ٚ جي، عبدالله بگ ؤ مصطفی بگ عؤثماني تۊرکيه جي، ماژور ویلهلم فؤن پاخن، ستوان يکؤم ودیگ، ستوان فهنریش استریش.<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۵۸۱.</ref><ref>Sommer to AA, August 12, 1917, AA, Abt. A, Akt. Persian no. 21/1, Bd.1; and Wustrow to AA, September 22, 1918, Akt. Persian, no. 21, Bd. 22; report by the Riga-German Dr. Klau, dated July 8, 1918, AA, Abt. A, Akt. Persian, no. 12, Bd. 8.</ref>
[[اتحاد اسلام (أنجۊمن)|اتحاد ٚ اسلام]] ارمنيئن ٚ همرأ مۊخالف نبۊ ولي اجازه'م ندأ کي اۊشؤن خۊشؤن ٚ تنامان' گيلان ٚ مئن چأکۊنن. هيتؤرم اجازه ندأن ايراني [[سۊسياليسم|سۊسياليستؤن]] خۊشؤن ٚ کۊنۊش' آشکار بکۊنن.<ref name=":5">خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۰۹.</ref> اي انجۊمن حتی حزب دموکرات ایران ٚ اصلاحي ؤ دؤمؤکراسي خا برنامه'ن ٚ همرأم مۊخالفت بۊده ؤ اي حزب ٚ کۊنۊشؤنم گيلان ٚ مئن ممنۊع بۊبؤ. اي دؤره مئنم هندئه جنگليئن نۊتؤنسن يکته جمعي رهبري چأکۊنن ؤ هندئه تمؤم ٚ اختلافات، میرزا کاريزماتيک جاجيگه پيش حل ؤ فصل بنأبۊ.
===== جنگلئن ٚ برنامه ؤ تنامان (سازمان) =====▼
جنگلئن ٚ برنامه ايشؤن ٚ چاگۊدار ٚ مۊرسؤن، بسته به ايشؤن ٚ رهبر بۊ. [[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل ٚ رۊزنامه]] يکته مقاله مئن (''آنچه جنگلیان می خواهند'') بنويشته کي: ۱. ایران، ایرانئن ٚ شئه. ۲. خارجي سؤلطه خأن تمنأبۊن. ۳. اصلاحات خأن بي خارجئن ٚ دخالت پيش بۊشۊن. ۴. ایران ٚ باستاني تاج ؤ تخت خأن [[احمد شا|احمد شاه]] ٚ شي ببۊن کي آزادي حامي ايسسه ؤ اين ٚ اقتدار ٚ کیاسر (قلمرؤ) خأن ایران ٚ بۊگذشته امپراتۊري مۊرسؤن ببۊن. ۵. دؤلت ٚ کابينه (مشرۊطه خاز ؤ آزادي خازؤن ٚ رهبري جي) هم خأ قديمئن ٚ ضررؤن' جۊبران بکۊنن هم آينده به يک فکري بکۊنن. ۶. مجلس خأ وا ببۊن. ۷. اینگیلیس ٚ خطر ٚ پيش خأن اسلام' حمايت گۊدن. ۸. خائنؤن خأ مۊجازات ببۊن.<ref>[[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل]]. ش۱۳. ۱۳، ۱۲۹۶.</ref>
جنگليئن زمين ٚ مسأله وأسي هيچ برنامه يا راه ٚ حللي ندأشتن.<ref name=":5" /> جنگليئن ايلات ٚ رهبرؤن ؤ زميندارؤن ٚ همرأ مؤدارا گۊدن. ۱۲۹۶ تاؤسؤن لشت ٚنشا مئن کي اۊن ٚ مالک امین الدوله بۊ، کشاورزؤن شۊرش کؤنن ؤ جنگليئن اي ماجرای ٚ مئن مؤتناقض رفتار کؤنن. قضيه اي بۊ که اي زمينؤن که ۴۲ پارچه آبادي بۊ، املاک ٚ خالصه بۊ، یعني شاه ٚ شي بۊ که ناصرالدين شا سال ۱۸۸۸ ميلادي (۱۲۶۷ شمسي) هأدأبۊ امین الدوله پئر'.<ref>سردار جنگل. ابراهیم فخرایي. ص۸۵.</ref> هين وأسي جنگليئن ئبه آسؤن بۊ که اۊ پيلئگي زمين' تقسيم بکۊنن يا کشاورزؤن هندئه پيشترؤن ٚ مۊرسؤن خالصه زمين ٚ سر کار بکۊنن يعني شاه ٚ مالکيت ٚ جير نأ امين الدؤله زمين مالکيت ٚ جير. چۊن خلاف ٚ شرع نبۊ. ولي اي کار' نۊدن. کاري که تينس گيلان ٚ باخي کشاورزؤن ئبه سرمشق ببۊن ؤ ايران ٚ مئن حتی!<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۱۱.</ref> سراخر ايتؤ بۊبؤ که امین الدوله که جنگليئن اين' اسير بيته بؤن، ايسکالی پۊل ٚ همرأ تعويض بۊبؤ ؤ اي ماجرا جنگليئن ٚ جاجيگه' کشاورزؤن ٚ مئن ضعيف بۊده.<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۱۲.</ref> ولي وختي رشت ٚ مئن بمأن بئسأن، هر گۊني برنج ٚ سر يک تۊمان ماليات دبستن ؤ ايتؤ ۳ هزار زميندار اعتراض ٚ وأسي بۊشؤن اينگيليس ٚ کؤنسۊلگري مئن تحصؤن بۊدن. <ref>Maclaren letter, November 24, 1917, FO 248/1168.</ref> جنگليئن خۊشؤن ٚ مالياتؤن' باخي ٚ شهرؤن ٚ مئنم زۊرازۊري هأيتن. ولي اي ماليات هأيتنؤن هرگي يکته سياست' ختم نۊبؤ زمينؤن ٚ وأسي بلکي ويشتر اين ٚ وأسي بۊ که سياسي ؤ نظامي هزينه'ن جۊرأبۊن.
▲==== جنگلئن ٚ برنامه ====
▲جنگلئن ٚ برنامه ايشؤن ٚ چاگۊدار ٚ مۊرسؤن، بسته به ايشؤن ٚ رهبر بۊ. [[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل ٚ رۊزنامه]] يکته مقاله مئن (''آنچه جنگلیان می خواهند'') بنويشته کي: ۱. ایران، ایرانئن ٚ شئه. ۲. خارجي سؤلطه خأن تمنأبۊن. ۳. اصلاحات خأن بي خارجئن ٚ دخالت پيش بۊشۊن. ۴. ایران ٚ باستاني تاج ؤ تخت خأن [[احمد شا|احمد شاه]] ٚ شي ببۊن کي آزادي حامي ايسسه ؤ اين ٚ اقتدار ٚ کیاسر (قلمرؤ) خأن ایران ٚ بۊگذشته امپراتۊري مۊرسؤن ببۊن. ۵. دؤلت ٚ کابينه (مشرۊطه خاز ؤ آزادي خازؤن ٚ رهبري جي) هم خأ قديمئن ٚ ضررؤن' جۊبران بکۊنن هم آينده به يک فکري بکۊنن. ۶. مجلس خأ وا ببۊن. ۷. اینگیلیس ٚ خطر ٚ پيش خأن اسلام' حمايت گۊدن. ۸. خائنؤن خأ مۊجازات ببۊن.<ref>[[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل]]. ش۱۳. ۱۳، ۱۲۹۶.</ref>
جنگلی‌ئن، خوشؤن ِ جنگه اجنبی ارتش و ايرانی قزاقؤنی کی روسؤن ِ دس ِ جير باموته بوبؤ بون شوروع بئودن. ميرزا دوشمنؤن، [[روس]] و [[اينگيليس]] و [[قاجار]]ی ارتش بو.
سطر ۶۰ ⟵ ۷۶:
[[جنگلی‌ئن]] ميرزا رهبری امره، خوشؤن کاره 1489 [[گالشی سال]] (1294 هجری شمسی) سراگيتن و هف سال بازون، جنگل ِ انقلاب، شکست بوخورده. امّا ای ميانه، ميرزا و اين ِ رفئقؤن موفق ببؤن کی گيلان مئن سلطنته لَغوْ بکونن و [[گیلانˇ شؤرایی جؤموری]]يه اعلام بکونن. یکشنبه روج، [[ديا ما]] 28، 1494 گالشی سال (١٦ خرداد ١٢٩٩ خورشیدی) [[جنگلی‌ئن]] [[ایرانˇ سروخˇ انقلابˇ کومیته|ایرانˇ سورخˇ انقلابˇ کومیتهٰ]] تشکیل بدأن. ای کوميته سلطنته لغو بئوده و گيلان مئن [[جوموری]] اعلام بئوده. ميرزا [[گيلانِ جوموری]] مئن سرکوميسر و جنگ ِ کوميسر بوبؤ.
==== جنگل ٚ انقلاب ====
جنگليئن داميشک احمد شاه' اعتماد دأشتن ؤ اي جۊمجۊمه' (توهؤم) دأشتن کي شاه اتفاقات ٚ جي بيخأبره.<ref name=":2" /> ولي سال ۱۲۹۷ تاؤسؤن وختي گه اينگيليسيئن ٚ همأ درگير بۊبؤن، خۊشؤن ٚ ايمان' (أگه نۊگؤيم سلطنت ٚ جي) شاه ٚ جي جدأن ؤ بناگۊدن '''شاه' ويتن''' ٚ گب' زئن کي [[فرانسه]] ؤ [[رۊسیه]] مئن مردۊم تينن يا حتی [[ايران|ایران]] ٚ مئن کي [[احمد شا|احمد شاه]] ٚ پئري جد' ([[ناصرالدین شاه]]) گۊلله' جي بکۊشتن.<ref>جنگل ٚ رۊزنامه. ش۲، ۱۲۹۷.</ref>
رۊسيه انقلاب ٚ پسي، جنگليئن خيال گۊدن رۊسؤن خۊشؤن ٚ نيرؤ بيرين بئنن ايران ٚ جي ولي ايتؤ نۊبؤ. تا اينکه يکته قرارداد دبستن ۹ بند ٚ مئن کي اۊن ٚ مئن بمأ بۊ کي رۊسيه نيرۊ خأن دۊ ماه ٚ مئن، رۊسي افسرؤن ؤ جنگليئن ٚ نظارت ٚ جير، گيلان ٚ جي دوأرن.<ref>جنگل ٚ رۊزنامه، ش۲۳، ۱۹۱۷/۱۲۹۶.</ref> هي تماسؤن باعث بۊبؤ کي کم-کمی میرزا تماس [[بلشویسم|بلشویکؤن]] ٚ همرأ ويشتر ببۊن.<ref>خسرو شاکری. میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. اختران. تهران. ۱۳۸۶. ص۱۱۴.</ref> [[جنگلˇ رۊزنامه|جنگل ٚ رۊزنامه]] یکته مقاله مئن کي اين ٚ تيتر بۊ "رۊسيه نيرؤن وگردنن خۊشؤن ٚ خؤنه" (نیروهای روسیه به میهن خود بازمیگردند) بلشویکؤن' ايتؤ معرفي بۊده کي ايشؤن ٚ حزب فعال ؤ انسانگرا ايسسه. حزبي گه جنگليئن مننئن اين ٚ زۊرأگيتن ٚ جي خۊشال نبۊن.<ref>جنگل ٚ رۊزنامه. ش۲۳. ۱۹۱۷/۱۲۹۶.</ref>
<br />
==کودتا==
هنوز انقلابی دولت ِ کار به سامان نرسه بو کی اغتشاشات و بلوا، او انقلابیؤنی جه کی [[شوروی]] هوادار بؤن شوروع بوبؤ و بيلأخره میرزا مجبور بوبوسته جومعه روج، [[اسفندار ما]] اوّل، 1494 گالشی سال (18 تیر ١٢٩٩)، دوتا نماينده و ايتا نامه اَ عبارت امره اوسه بئوده [[موسکؤ]]، [[لنين]] ره کی: «ايران ِ ملّت، حاضر نيه کی [[بلشؤویک|بلشؤويکؤن]] ِ برنامهٰ قبول لکونی» و بازون، قهر و اعتراض امره، [[رشت]] جی بوشؤ [[فومن]].
| |||