ألمۊت
ألمۊت یا آله مۊت ايته تاريخي سامان ايسه کي قزوين ٚ کلسيا مئن نئأ ؤ گيلان ٚ رۊبار ؤ تلکان ٚ أمرأ همساده ايسه. أ منطقه ويشتر خۊ ألمۊت ٚ قلعه ؤ لمسر ٚ قلعه وأسي بشناخته بۊبؤسته.
 | |
| کۊللي ايطلاعات | |
|---|---|
| کيشور | ايران  |
| اۊستان | قزوين |
| شأرستان | قزوين ٚ شأرستان |
| بخش | رۊدبار ألمۊت شرقي ؤ رۊدبار المۊت غربي |
| رسمي نام | ألمۊت |
| محلي نام | آله مۊت، آلمۊت، آمۊت |
| مردۊم | |
| جمعيت | ۳۴٫۵۹۹ نفر (۱۳۹۵)[۱] |
| مذهب | شيعه |
| طبيعي جۊغرافي | |
| پيلئکي | ۱۲۰۰ کيلۊمتر مربع |
| بۊلندي درىا جه | ۱۸۲۰ متر |
| آو ؤ هأوا | |
| سالانه دما ميانگين | ۱۱ درجه سانتيگراد |
| سالانه وارش ٚ ميانگين | ۵۵۰ ميلي‌متر |
| سالانه جرندي رۊجان | ۱۸۱ رۊج |
| باخي ايطلاعات | |
| شأردار | جهانبخش فدائي‌فر (معلم کلایه) علي اصغر پۊرقاسم (رازميان) |
| تيلفؤن ٚ پيش‌شۊماره | ۰۲۸ |
األمۊت ٚ ايته کۊهستاني جيگا-یه شامل به ؤ ألبۊرز ٚ رشته کۊهان ٚ مئن واقع بۊبؤسته ؤ اۊن ٚ آو ؤ هأوا سرد ؤ کۊهستاني ايسه. أ سامان ٚ مئن پيله دره‌ئن ؤ قله‌ئن فراوان نهأ ؤ پۊر رۊستا ؤ محله دأره. ألمۊت ويشتر ٚ تاريخي ؤ جۊغرافي تخسیمان ٚ مئن، جزو ايران ٚ کلسيا محسۊب بؤستي ؤ پيشتر ني گيلان ٚ شين بۊ. ألمۊت کشوري تخسيمان ٚ مئن دۊته بخش ٚ أمرأ مشخص بۊبؤسته کي فارسي مئن اۊشان ٚ نام-أ «رودبار الموت شرقی» ؤ «رودبار الموت غربی» بنأده ؤ اۊشان ٚ مرکز ترتيب ٚ أمرأ معلم کلایه ؤ رازميان ايسده. ألمۊت-أ داميشک ٚ زمات رۊبار یا رۊوار دۊخانديد ؤ گيلان ٚ رۊبار ٚ أمرأ ايته بۊ، ولي هفتؤمي قرن ٚ مئن ؤ اۊ زمات کي حسن صباح أ منطقه مئن حضۊر بيافته اۊن ٚ نام ألمۊت بۊبؤسته. أ سامان ٚ مردۊمان ٚ شغل ويشتر کيشاورزي ؤ گالشي ايسه ؤ اي سري مردۊم ني سيفتالداري کۊنن. دستي صنایع ٚ چأکۊدن ني گليم ؤ قالي مأنستن ألمۊت ٚ مئن رائج ايسه.[۲]
ألٚمۊت ٚجؤغرافي
دچينواچينألمۊت ٚ پيله شر، ايران ٚ مئن دۊ ته شر تقسيم بنه یکته خۊراسؤن ٚ ألمۊت (شرقي ألٚمۊت) کي اين ٚ مرکز بنه معلم‌کلاىه یکته أني أفتؤنيشين ٚ ألمۊت (غربي ألمۊت) کي اين ٚ مرکز رازمیان ايسسه. شرقي ألمۊت ىا شرقي رۊدبار ٚألمۊت قزوين ٚ اؤستان ٚ خۊراسؤني کلسيا طرف ؤ تۊنکابۊن ٚ نسا طرف ؤ طالقان ٚ أفتؤنيشين طرف ؤ غربي ألمۊت ٚ خۊراسؤن هننأ. غربي ألمۊت ىا غربي رۊدبار ٚ ألمۊت ني گيلان ؤ مازرۊن ٚ نسا ؤ زىتۊن ٚ رۊبار ٚ شرق ؤ شرقي ألمۊت ٚ غرب ؤ قزوين ٚ اؤستان ٚ کلسيا مئن دره.
ألمۊت ٚ نؤمي رۊستاؤن أجي شأنه گازرخان أجي نؤم بردن کي حسن ٚ صباح ٚ ديز اؤره هننأبۊ ىا هير یا وؤشته یا زرآباد یا وربؤن کي خشچال ٚ کۊ هۊن ٚ مئن دره.
مردۊم
دچينواچينطبق ٚ سرايشماردني گه ۱۳۸۵ ٚ مئن صۊرت بگيت بخش ٚ رۊدبار ٚ ألمۊت ٚ جمئيت حدۊد ٚ سينزه هزار بؤ.[۳]
ألمۊت ٚ نؤم گيلکي هيسه، ابن أثير ٚ کيتاب (ألکامل) ٚ مئن بۊمأ نأ گه اي نؤم ٚ نأن ٚ علت قلئه ٚ مقر ٚ مألۊم گۊدن یته آلؤغ ٚ توسط بؤ ؤ نويساٰ بؤگۊته‌‌چي طبق «آله+(آ)مۊت» ديلم ٚ أهالي زوؤن(گيلکي) ٚ مئن یأني «تعليم ٚ عقاب». اي واجه ؤ فئل گيلکي امرۊجي گۊیشؤن ٚ مئن أني رایجه (آل، آله، آلؤ، آلؤغ) ؤ (بيه پيش:آمۊتن ؤ بيه پس: آمختن).[۴]
امرۊجه بأضي هامجاٰن (پژؤهشگرؤن) ألمۊت ٚ آدمئن-ه تات دؤخؤنن ولي ايشؤن ٚ گب خئلي سربسدار نيه. تات یته تۊرکي لفظ هيسه گه تۊرکؤن ناتۊرکؤن ٚ دؤخؤندن ٚ ره کارأگيرن[۵][۶][۷] ولي تاريخي وؤتؤن ٚ مئن أکثرن ألمۊت ٚ مردۊم-ه دیلم ٚ طایفه جي دؤنن[۸][۹] ؤ همدؤني ايشؤن-ه گيلکي‌زوؤن دؤنيم. امرۊجه ألمۊتئن خۊ زوؤن ٚ دؤخؤندن ٚ ره خۊ سامان ٚ نؤم-ه کارأیرن أ اۊن-ه المۊتي دؤخؤنن ؤ بدأري گه ألمۊت ٚ خلک ٚ بۊمي لفظ مۊغۊب بؤبؤ بۊن یا بلکئم دئبار أني هي لفظ ٚ جي ايستفاده گۊدن أمما بأضي هامۊتنکسؤن ؤ زوؤن‌شيناسؤن ألمۊت ٚ آدمئن ٚ گۊیش ٚ دابدسسۊر ؤ واجه'ن ٚ یکي بؤن گيلکي همرأ وأسر اۊن-ه گيلکي زوؤن ٚ جي دؤنن.[۱۰][۱۱]
| ألمۊت ٚ گيلکي | چابؤکسر ٚ گيلکي | رشت ٚ گيلکي |
|---|---|---|
| ورست بشۊ کار ٚ سر | ورس بؤشۊ کار ٚ سر | ويريز بۊشۊ کار ٚ سر |
| اۊجه نئشت ماشين های خطرناک هسه | اۊجه نئس ماشين هأنه خطرناک هيسه | اۊیه نئس ماشين أیه خطرناک ایسه |
| واش | واش | واش |
| درزن | درزن | درزن |
| جؤر | جؤر | جؤر |
| جير | جير | جير |
| کرک | کرک | کرک |
| گت/پيلا | پيلا | پيله |
| ورس/ورست | ورس | ويريز |
| پيئر ٚ مار | پئر ٚ مار
|
پئر ٚ مار |
| دتر | دتر | دۊختر |
| ديم | ديم | ديم |
| ايسه | ايسه | هسأ |
| کشه گيتُن | کشه گيتن | کشه گيفتن |
شواهد نشؤن دنه گه گيلانئن ؤ مازندرانئن تۊنن ألمۊتئن ٚ همرأ گب بزنن ؤ خؤجيربؤر یا حدأقل مفهۊمي کسن ٚ گب-ه بفأمن ؤ تفاوتان گۊیشي جنبه دأرن نأ زوؤني ؤ علاوه بر اۊن فؤلکۊر ٚ قصصه'ن ؤ أشعار أني گه اي مردۊم ٚ مئنأ مشترکه اي اشتراک-ه خۊب نشؤن دنه مؤنه ره عزيز ؤ نگار که گيلان ؤ اشکوارت ؤ ألمۊت ؤ طالقان ؤ مازندران ٚ مئن سرشناس ؤ نؤمي هيسه.
تاتايي‌ئن
دچينواچين-
اؤوان ٚ دریاچه، ألمۊت ٚ مئن -
ألمۊت ٚ جاده -
ألمۊت ٚ کۊهان -
ألمۊت ٚ قلعه -
ألمۊت ٚ قلعه زمسسان ٚ مئن -
ألمۊت ٚ اؤوان ٚ دریاچه -
ألمۊت وهار ٚ مئن -
ألمۊت ٚ قلعه -
ألمۊت، رازميان ٚ راشي
.jpg)
سربس
دچينواچين- ↑ http://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395
- ↑ https://web.archive.org/web/20210628190610/https://www.visitiran.ir/fa/destination/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA
- ↑ http://www.amar.org.ir/%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86/%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%81%DA%A9%DB%8C%DA%A9-%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1395
- ↑ ألکامل، ابن أثير
- ↑ واژۀ تات را مردم ترک زبان به همسایگان غیرترک خود اطلاق می کردند. برخی تات را مترادف تازیک و تاجیک (یعنی فارسی زبان) دانسته ان دانشنامه اسلامید.
- ↑ نامی که ترک ها به ایرانیان و کسانی که در سرزمین ترکان و یا سرزمین های تحت استیلای ترکان به سر می بردند... اند، فرهنگ عمید
- ↑ به گروههای مختلف از اقوام غیرترک اطلاق شده:۱ - طبق قول مندرج دردیوان لغات الترک (۲۲۴) این نام نزد همه ترکان در مورد ایرانیان بکار میرفته جلال الدین مولوی هم دراشعار ترکی خود این نام را به ایرانیان اطلاق کرده.
- ↑ https://t.me/gilaki_learning/3259
- ↑ ألکامل، ابن اثیر
- ↑ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان قزوین/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۵۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۶۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی).
- ↑ https://iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin-