چاکۊدنحق
چاکۊدنحق (چاکۊدنکس ؤ چاکۊدنˇ حق ؤ حؤقۊق) ىا کؤپيراىت (اينگيليسي: copyright) او حقیه گونن کی ىکته ادبي، هۊنري ىا صنعتي اثرˇ چاکۊدنکس[۱]، اۊ اثرˇ جي بهره بردن ئبه دأنه ؤ اي حق انحصاري ایسه.[۲]
اوشؤني گه خوشؤنˇ أثرˇ وأگیتن (نشر) ؤ بهره بردن ئبه چاکۊدنحق دأنن، ای حقه ىک مدتˇ مشخصي دأنن ؤ اۊ زمت سربمأ پسي، أثرˇ مالکیت عمومي بنه. چاکۊدنحقˇ صاحاب تينه اۊنه هدئه ىک نفر ديگره.[۳]
بئرنˇ کؤنوانسیؤن، أدبي ؤ هونري أثرؤنه حماىت گودنˇ وأسی، ىکته جهاني نسق ايسه راجه به چاکۊدنکسˇ حق ؤ وأگیرؤنئن (تکثیر)ˇ حق کي اول بار بئرنˇ شهرˇ مئن (سۊىیسˇ مئن) ۱۸۸۶ میلادي سپتامبر بنویشته ؤ تصویب ببؤ. بئرنˇ کؤنوانسیؤن، امضابوده کشورؤنه وادأنه کي باخی امضابوده کشورؤنˇ چاکۊدنکسؤنˇ اثرؤنه خوشؤنˇ کشورˇ چاکۊدنکسؤنˇ اثرؤنˇ مۊرسؤن، چاکۊدنحقˇ جی حماىت بکۊنن. اي چاکۊدنکس کسي ایسه کی ىا ىکته امضابوده کشورؤنˇ شي ایسه ىا أگه هیته تابعیته ندأنه، خو أثره اول دفأ ىکته عضوأبؤ کشورؤنˇ مئن وأگیرؤنه، ىا ىکته عضوأبؤ کشورؤنˇ مئن نشینه (اقامت دأنه). بئرنˇ کؤنوانسیؤن گونه کي چاکۊدنحقˇ پۊشتي (حماىت) خأ خوداخودي فرهم ببون ؤ لازم نیه أثرؤن باخي کشورؤنˇ مئن ني ثبت ببون تا اي پۊشتي برقرار ببون.[۴]
تاريخ
دچينواچينچاکۊدنحقˇ تاريخ، چاپˇ امتیازؤن ؤ انحصاري حؤقۊقˇ همره سرأىته؛ سال ۱۷۰۹ ميلادي اينˇ نسق کي خۊ نؤمه آن (گتˇ بريتانىا شامار)ˇ جي هأىته (آنˇ نسق)، چاکۊدنحقˇ اولي نسق ؤ اساسنامه ایسه.[۵] اولسر چاکۊدنحق خالي کتابؤنˇ وأىتنه شامل بۊ، کمکمى وگردؤن ؤ باخی أثرؤنم علاوه ببؤ.
ايرانˇ مئن
دچينواچينچاکۊدنحقˇ تاريخ، ايرانˇ مئن وگردنه به ثبت علائم تجاریزاکۊن (قانۊن) کي سال ۱۳۰۴ هجري شمسي تصويب ببؤ.[۶] ؤ سال ۱۳۴۸ هجري شمسي، حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندانˇ زاکۊن تصویب ببؤ امما ايرانˇ مئن هرگيز چاکۊدنحق بقاۊده اجرا نبؤ.
جيرنويس
دچينواچين- ↑ Author. مؤلف. اوني گه ىکته أتره چاکۊده.
- ↑ رضا شکراللهی. مرحمت فرموده ما را همان «کپی‌رایت» کنید.
- ↑ ويکيپدىا ىاورؤن، «کپی رایت»، اينگيليسي ويکيپدىا، رها دانشنامه
- ↑ رضا شکراللهی. مرحمت فرموده ما را همان «کپی‌رایت» کنید.
- ↑ "Statute of Anne". Copyrighthistory.com.
- ↑ «وضعیت قانون کپی رایت در ایران». رادیو ایران.