دىتا
دىتا (انگليسي مئن: Data) در واقع اۊ واقعيتان ؤ آمار ؤ أرقامي هيسه گه خاماخام جمع-آوري بۊنه تا خۊدي ىته مرجع کارأىته بؤبۊ. دىتا ممکنه أندي رئه بۊمۀر بؤبۊ که تا وختي دچئه نؤبۊ اۊنˇ جي چيزي فأمسئه نشأسه بۊ.
اۊ زمت گه محققين شۊرۊع کۊنن به دس-نؤخۊرده اطلاعات جمع-آوري، اول سر نتيجه-اي بدس نيأنه نتيجه-اي که خاص بؤبۊ! و خألي چندي پيرئه مؤبهم ؤ خام اطلاعات بدس هنه. ايسه اگر اي دس-نؤخۊرده اطلاعات تجزيه ؤ تحليل وکن، به اۊ نتيجه-اي که بدس هنه اطلاعات گۊنن که شأنه اۊنه ديگرانˇ ره ارائه دأن. اطلاعات معنا ؤ مفهۊم دأنه ؤ دىتا مۊسؤن مؤبهم نيه، درک گۊدٚشا هيسه.
دىتا، اطلاعات، دانش و ارتباط اۊشؤني
دچينواچيندىتا
دچينواچيندىتا ىکته لاتين فعلˇ جي (do,dare) مشتق بؤبه؛ غيرمنظم ؤ ناآگاهانه حقاىقي گه خأ بىان وکه ره خۊجيرترين کاربرده دأنه.[۱] دىتا؛ اشىا، مبادلات، روىدادؤن ؤ فعاليتؤنˇ جي ىکته مقدماتي تؤصيف ارائه دنه گه ثبت، طبقه-بندي ؤ ذخيره وکته ولي جۊري مرتب نؤبه گه ىکته خاص معنئه برسأنه و تۊنه عددي، حرفي، شکلي ؤ صداىي بؤبۊ.[۲] خلاصه بؤنيم شأنه گۊتن دىتا اۊ واقعيتان ؤ آمار ؤ ارقامي هيسه گه اولا خأ خام بؤبۊن ؤ ثانيا پردازش نؤبؤر.
اطلاعات
دچينواچينبه اۊ دىتا'ني گه ترکيب بؤبؤن ؤ هأىته-کسˇ ذهنˇ مئن ىکته معنا ايجاد بؤده'ن، اطلاعات گۊنن. اطلاعات خأني هأىته-کسه ىچي ارائه بده گه تاايسه هأىته-کس نۊدؤنس ؤ پيشبيني گۊده مننس.[۳] به عبارت ديگر، اطلاعات اۊ دىتا'ني هيسه گه پردازش، تبديل ؤ ترکيب بؤبؤن تا ىکته معنادار شکل به خؤد بىرن ؤ هأىته-کسه واخؤوانن.[۴]
دانش
دچينواچيندانش؛ چۊر و چۊته اطلاعات تۊنن به خۊ بهترين نحو کارأىته بؤبۊن.[۵]
ارتباط اۊشؤني
دچينواچيندىتا ىکته ساده حقيقت هيسه گه به اطلاعات تبديل بۊنه؛ به عبارت ديگر، اطلاعات اۊ دىتا'ني هيسه گه کسنˇ همرأ ترکيب بؤبؤن ؤ ىکته بامفهۊم ساختار دأنن. زمتي گه اي اطلاعات ىکته نؤجۊر زمينه مئن قرار گيرن به دانش تبديل بۊنن. اي ديدگا مئن، آمۊ ىکته خطي نظم دأنيم گه اوىندر دىتا به اطلاعات تبديل بۊنه وؤ اطلاعات دانشه بوجود هوره.[۶]
دىتا' به اطلاعات تبديل گۊدنˇ مراحل
دچينواچين- دىتا جمع-آوري گۊدن: دىتا' شأنه مصاحبه رأ جي، پنج-گانه حواس ؤ مطالعه ؤ رۊزنامه'نˇ ؤ ساىر را'نˇ رأ جي بدس هوردن.
- دىتا طبقه-بندي گۊدن: دىتا ىته معني دار شکلˇ مئن دسسه-بندي وکنه تا رأحت شأسه-بۊ اۊنه بازىابي گۊدن.
- دىتا دچين-وأچين گۊدن، اضاف گۊدن، ادغام گۊدن: دىتا پردازش وکنه.
- دىتا خۊلاصه گۊدن: دىتا ىته معني-دار صۊرتˇ مئن تلخيص وکنه.
- دىتا ذخيره گۊدن: دىتا ذخيره وکنه تا آىنده شأسه-بۊ اۊنه بازىابي گۊدن.
- دىتا بازىابي گۊدن: دىتا استفاده ره هنده ىاته بۊنه.
- دىتا تؤزيع گۊدن: دىتا دسˇآخر ىته خۊجير شکلˇ مئن (اطلاعات)، ىته مۊناسب زمتˇ مئن ؤ مۊناسب کسؤنˇ مئنأ انتشار بدأ بۊنه.
سربس
دچينواچين- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور. نقل از شودريک و ديگران، ۱۳۸۵، ص۲۲۱
- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور. نقل از تۊربان و ديگران، ۲۰۰۵، ص۱۷
- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور. نقل از الف سن ؤ لاودن، ۱۳۸۲، ص۷۷
- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور. نقل از اسپيراوا، ۲۰۰۱، ص۳
- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور
- ↑ سيستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته. دکتر سرلک ؤ حسن فراتی. انشارات پیام نور. نقل از شهرىار، ۱۳۸۳، ص۲۰