خۊر

خۊر (نماد: )، خۊري منظۊمه تنئا ستاره ايسه ؤ اۊن ٚ مرکز نهأ. خۊر ايته کامل ٚ کؤره ايسه کي سۊجين ٚ پلاسما جه چأگۊده بۊبؤسته ؤ اۊن ٚ مئن ني مغناطيسي میدان جاري ايسه.^[۱]^[۲] أ ستاره تقريبا ۱,۳۹۲,۰۰۰ کيلۊمتر قؤطر دأره، ؤ زيمي-أ سۊ، گرما، ؤ انرژي رسانه ؤ زيوش ؤ حیات ٚ منبع ايسه. خۊر، خۊري منظۊمه پيله جسم، جرم ؤ حجم ٚ نظر ٚ جه ايسه. خۊر ٚ قؤطر زيمي ۱۰۹ ته قؤطر ٚ أندره ؤ اۊن ٚ جرم ني زيمي ۳۳۰,۰۰۰ ته جرم ٚ أندر ايسه. خۊر ۹۹,۸۶٪ جه خۊري منظۊمه جرم-أ تشکيل دنه.^[۳]

خۊر ٚ صدا

خۊر ٚ جرم ٚ سه چارؤم-أ هيدرؤژن ؤ بأزۊن ني ويشتر هليؤم تشکيل دنه. هيدرؤژن ؤ هليؤم ٚ پسي، اؤکسيژن، کربؤن، نئؤن ؤ آهن خۊر ٚ باخي عنصران ايسد ؤ ۱,۶۹٪ جه خۊر ٚ جرم-أ شامل بد کي هأ مقدار ني زيمي ۵,۶۲۸ ته جرم ٚ أندر ايسه.^[۴]

خۊر ستاره‌ئن ٚ جرگه مئن کي طىفي أساس ٚ سره، G2V دسته مئن جاگيره ؤ اۊن-أ زرد ٚ پاچ نام ٚ أمرأ دۊخاند. خۊر ٚ پرتؤ زرد-سوز طىف ٚ مئن شديدتره ولي چؤن جو ٚ مئن آبي سۊ پراکندگي ويشتره، خۊر ٚ سۊ زرد بيده به.^[۵]^[۶] خۊر ٚ سطح ٚ دما ۵,۷۷۸ کلوين (۵,۵۰۵ سانتي‌گراد) رسه ؤ اۊن ٚ تۊشک ٚ دما ني ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ درجه کلوین (۱۵ ميليۊن درجه سانتي‌گراد، ۲۷ ميليۊن درجه فارنهاىت) ايسه. قديم ٚ زمات فکر گۊديد کي خۊر باخي ستاره‌ئن ٚ نسبت، ايته کۊچي ستاره ايسه ولي هأسأ گده کي خۊر ۸۵٪ خۊ کهکشان ٚ باخي ستاره‌ئن ٚ جه پۊر سۊتر ايسه.^[۷]^[۸]

خۊر ٚ متوسط فاصله زيمي جه ۱۴۹,۶ ميليۊن کيلۊمتر ايسه. ألبت چؤن زيمي گردسن ٚ مدار بىضوي ايسه، أ فاصله هميشک ثابت نيه ؤ تغيير کۊنه ؤ اؤج ؤ حضيض ٚ مئن کي ژانويه تا جۊلای ايسه أ فاصله ويشتر-أ به. زيمي ؤ خۊر ٚ ويشترين فاصله-یأ کي تقريباً ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ کيلۊمتر (۹۳,۰۰۰,۰۰۰ مایل) ايسه ايته نؤجۊمي واحد تعيين بۊکۊدئد.^[۹] خۊر ٚ سۊ تقريبا ۸ دئقه ؤ ۱۹ ثانیه پسي زيمي-أ رسه. شأ گۊتن کي خۊر ٚ انرژي کي اۊن ٚ سۊ جه آىه، فؤتؤسينتز-أ باعث به ؤ زيمي اقليم ؤ آو ؤ هأوأ-یأ شکل دنه ؤ جانداران ٚ زيوش-أ زيمي مئن برقرار کۊنه.^[۱۰] آدمان قديم ٚ زمات ٚ جه خۊر ٚ پيله نخش-أ زيمي مئن دأنستيد هأن ٚ وأسي اي سري فرهنگان ٚ مئن خۊر ايته خۊدا مأنستن جاجيگا دأشتي. أول بار نۊزدهؤمي ميلادي قرن ٚ مئن ايبچه اطلاعات خۊر ٚ ماده‌ئن ؤ انرژي جه بيافتد. هأسأ ني آدمان ٚ دانش خۊر ٚ جه زياد نيه ؤ دانشمندان کۊنۊش کۊدن درد کي خۊر ٚ جه تازه اطلاعات بدس بأرن.

سربس

↑ {cite news |url=https://web.archive.org/web/20110513220226/http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun/ |title=How Round is the Sun? |publisher=NASA |date=2 October 2008 |accessdate=7 March 2011}}
↑ {cite news |url=https://web.archive.org/web/20110416035036/http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/06feb_fullsun/ |title=First Ever STEREO Images of the Entire Sun |publisher=NASA |date=6 February 2011 |accessdate=7 March 2011}}
↑ {Cite journal |last = Woolfson|first = M |year = ۲۰۰۰ |title = The origin and evolution of the solar system |journal = Astronomy & Geophysics |volume = ۴۱ |issue = ۱ |pages=۱٫۱۲ |doi = 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x |ref = harv }}
↑ {Cite journal |last=Basu |first=S. |last2=Antia |first2=H. M. |year=۲۰۰۸ |title=Helioseismology and Solar Abundances |journal=Physics Reports |volume=۴۵۷ |issue=۵–۶ |page=۲۱۷ |doi=10.1016/j.physrep.2007.12.002 |arxiv=۰۷۱۱٫۴۵۹۰ |ref=harv |bibcode=2008PhR...457..217B }}
↑ {cite web |title=Sun |url=http://www.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html |work=World Book |publisher=NASA |accessdate=۲۰۰۹-۱۰-۳۱ |archive-date=17 فوریه 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050217044235/http://www.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html }}
↑ {Cite journal |last=Wilk |first=S. R. |year=۲۰۰۹ |title=The Yellow Sun Paradox |url=http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |journal=Optics & Photonics News |pages=۱۲–۱۳ |ref=harv |access-date=۱۹ مه ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120618183229/http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |archive-date=۱۸ ژوئن ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}
↑ {Cite news |last=Than |first=K. |year=۲۰۰۶ |title=Astronomers Had it Wrong: Most Stars are Single |publisher=Space.com |url=http://www.space.com/scienceastronomy/060130_mm_single_stars.html |accessdate=۲۰۰۷-۰۸-۰۱ }}
↑ {Cite journal |last=Lada |first=C. J. |year=۲۰۰۶ |title=Stellar multiplicity and the initial mass function: Most stars are single |journal=Astrophysical Journal Letters |volume=۶۴۰ |issue=۱ |pages=L63–L66 |doi=10.1086/503158 |bibcode=2006ApJ...640L..63L |ref=harv |arxiv = astro-ph/0601375}}
↑ {cite web |date=31 January 2008 |title=Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000–2020 |url=https://web.archive.org/web/20071013000301/http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php |publisher=United States Naval Observatory |accessdate=۲۰۰۹-۰۷-۱۷ }}
↑ {Cite bookس |last=Simon |first=A. |title=The Real Science Behind the X-Files: Microbes, meteorites, and mutants |url=http://books.google.com/?id=1gXImRmz7u8C&pg=PA26&dq=bacteria+that+live+with+out+the+sun |pages=۲۵–۲۷ |publisher=Simon & Schuster |year=۲۰۰۱ |isbn=۰-۶۸۴-۸۵۶۱۸-۲ }}

[1] {cite news |url=https://web.archive.org/web/20110513220226/http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun/ |title=How Round is the Sun? |publisher=NASA |date=2 October 2008 |accessdate=7 March 2011}}

[2] {cite news |url=https://web.archive.org/web/20110416035036/http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/06feb_fullsun/ |title=First Ever STEREO Images of the Entire Sun |publisher=NASA |date=6 February 2011 |accessdate=7 March 2011}}

[Woolfson00-3] {Cite journal |last = Woolfson|first = M |year = ۲۰۰۰ |title = The origin and evolution of the solar system |journal = Astronomy & Geophysics |volume = ۴۱ |issue = ۱ |pages=۱٫۱۲ |doi = 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x |ref = harv }}

[basu2008-4] {Cite journal |last=Basu |first=S. |last2=Antia |first2=H. M. |year=۲۰۰۸ |title=Helioseismology and Solar Abundances |journal=Physics Reports |volume=۴۵۷ |issue=۵–۶ |page=۲۱۷ |doi=10.1016/j.physrep.2007.12.002 |arxiv=۰۷۱۱٫۴۵۹۰ |ref=harv |bibcode=2008PhR...457..217B }}

[NASA-Sun-5] {cite web |title=Sun |url=http://www.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html |work=World Book |publisher=NASA |accessdate=۲۰۰۹-۱۰-۳۱ |archive-date=17 فوریه 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050217044235/http://www.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html }}

[6] {Cite journal |last=Wilk |first=S. R. |year=۲۰۰۹ |title=The Yellow Sun Paradox |url=http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |journal=Optics & Photonics News |pages=۱۲–۱۳ |ref=harv |access-date=۱۹ مه ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120618183229/http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |archive-date=۱۸ ژوئن ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}

[7] {Cite news |last=Than |first=K. |year=۲۰۰۶ |title=Astronomers Had it Wrong: Most Stars are Single |publisher=Space.com |url=http://www.space.com/scienceastronomy/060130_mm_single_stars.html |accessdate=۲۰۰۷-۰۸-۰۱ }}

[8] {Cite journal |last=Lada |first=C. J. |year=۲۰۰۶ |title=Stellar multiplicity and the initial mass function: Most stars are single |journal=Astrophysical Journal Letters |volume=۶۴۰ |issue=۱ |pages=L63–L66 |doi=10.1086/503158 |bibcode=2006ApJ...640L..63L |ref=harv |arxiv = astro-ph/0601375}}

[USNO-9] {cite web |date=31 January 2008 |title=Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000–2020 |url=https://web.archive.org/web/20071013000301/http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php |publisher=United States Naval Observatory |accessdate=۲۰۰۹-۰۷-۱۷ }}

[Simon2001-10] {Cite bookس |last=Simon |first=A. |title=The Real Science Behind the X-Files: Microbes, meteorites, and mutants |url=http://books.google.com/?id=1gXImRmz7u8C&pg=PA26&dq=bacteria+that+live+with+out+the+sun |pages=۲۵–۲۷ |publisher=Simon & Schuster |year=۲۰۰۱ |isbn=۰-۶۸۴-۸۵۶۱۸-۲ }}

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]