بۊىه‌ئن: نۊسخه'نˇ تؤفير

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Pirsharafshah (گب | ياوري‌ئن)
بدون خلاصۀ ویرایش
دیواروز (گب | ياوري‌ئن)
بدون خلاصۀ ویرایش
رچ ۱:
[[فاىل:بۊيئن ٚ قلمرؤ.jpg|بندانگشتی|بۊيئن ٚ قلمرؤ]]
[[فاىل:Buyid Dynasty 934 1055 (AD).PNG|بندانگشتی|بۊيئن ٚ قلمرؤ سال ٚ ۹۳۴–۱۰۵۵ ميلادي مئن، بۊيئن ٚ قلمرؤ نه تنها ايران ؤ عراق ٚ مئن ولکي تؤرکيه،سۊريه،پاکستان ؤ افغانستان ٚ مئن ني رخنه بؤگۊده بؤ.]]
بۊيئن (بۊيه گۊد)، ۹۳۲ تا ۱۰۵۵ ميلادي(۵۰۶ تا ۶۲۹ [[ديلمي تقويم|ديلمي]]/گيلکي) نه تنها [[گيلان]] ؤ [[مازرۊن]] ٚ مئن، ولگه [[ايران]] ٚ مئن حۊکۊمت گۊدن، یته گيلاني ماهي گيتنکس ٚمالا زأک بؤن به نؤم ٚ ابۊشجاع گه سۊته وچه بؤن. اي سۊته برأر أوول سر ماکان ؤ [[مرداويج زياري|مردآویج]] ٚ سپا مئن جار گۊدن ؤ جار ؤ جنگ ٚ چم-ه خؤرۊم بؤر بلد بؤن. اي سۊته برأر گه اۊشان ٚ نؤم [[علی بويه|علي]] ؤ [[حسن بويه|حسن]] ؤ [[احمد بويه|احمد]] ٚ بۊيه بؤ يته حرکت-ه سرأيتن گه بؤتۊنس ۱۰۰ سال ايمرۊجيمئني ایرانخؤرتؤ ؤپيلا [[عراق]]واوينان ؤ...ٚ مئنسر حؤکۊمت بؤنه. بۊيئن سال ٚ ۹۴۵ ميلادي مئن [[بغداد]]-ه بيتن ؤ عباسي خلیفه سر تسلط پيدادن ؤ پۊر ايران ٚ تاريخ ٚ سر أني أثر بنأن. بۊيئن ٚ کارکيئن اکثرا دؤنش ؤ دابؤن-ه أميت دأن ؤ دؤنش ؤ داب دؤناني چؤن [[ابن سینا|ابن ٚ سينا]] ؤ [[زکرياي رازي|رازي]] ؤ [[ابۊريحان بيروني]] مأنستن ، اي گيلک‌تبار سلسله مئن جؤنأهيسأ گيتن و پيله بۊبؤنبؤن.
 
== حۊکۊمت ٚ أوأيل ==
[[فاىل:بۊيه گۊد ٚ قلمرؤ.jpg|بندانگشتی]]
أ سلسله-یه بنا گۊدن کسان علي ؤ حسن ؤ احمد، سۊته گيلک وچه بؤن گه أوول مردآويج ٚ سپا مئن هيسأ بؤن ؤ کم کمه ترقي بؤدن. ایشان [[ديلمان]] ٚ جي گه ايمرۊجه [[لاجؤن]] ؤ [[سياکل|سيأکل]] ٚ مئن نيأ جي ويريش بؤدن. اي سۊته برأر کارکيايي ؤ جنگ ٚ مئن خئلي خۊجير ؤ کاربلد بؤن. علي گه [[اصفهان اوستان|اصفهان]]-ه دأشت، نسۊم ٚ را لشکر بکشئه ؤ [[فارس]]-ه بگيت ؤ حسن جبال-ه بگيت، احمد ني [[اوستان کرمان|کرمان]] ؤ [[خوزستان|خۊزستان]]-ه تسخير بؤگۊد .احمد سال ٚ ۵۱۹ [[ديلمي تقويم|گيلکي]] مئن بغداد ٚ مئن بؤشؤ يؤ اۊن-ه بگيت ؤ عباسي خليفه سر تسلط پيدا بؤگۊد. اين وکت گه بۊيئن ٚ حۊکۊمت شکل بگيت ؤ اۊشان خئلي قدرتمند وکتن.
 
 
أاي سلسله-یه بنا گۊدن کسانکسؤن علي ؤ حسن ؤ احمد، سۊته گيلک وچه ديلمي خاندان ٚ شي بؤن گه أوول مردآويج ٚ سپا مئن هيسأ بؤن ؤ ايمه کم کمه ترقي بؤدن. ایشان [[ديلمان]] ٚ جي گه ايمرۊجه [[لاجؤن]] ؤ [[سياکل|سيأکل]] ٚ مئن نيأ جي ويريش بؤدنورسأن. اي سۊته برأر کارکيايي ؤ جنگ ٚ مئن خئلي خۊجير ؤ کاربلد بؤن. علي گه [[اصفهان اوستان|اصفهان]]-ه دأشت، نسۊم ٚ را لشکر بکشئه ؤ [[فارس]]-ه بگيت ؤ حسن جبال-ه بگيت، احمد 'ني [[اوستان کرمان|کرمان]] ؤ [[خوزستان|خۊزستان]]-ه تسخير بؤگۊد .احمد سال ٚ ۵۱۹ [[ديلمي تقويم|گيلکي]] سال ٚ ۵۱۹ مئن بغداد ٚ مئن بؤشؤ يؤ اۊن-ه بگيت ؤ عباسي خليفه سر تسلط پيدا بؤگۊد. اين وکت گه بۊيئن ٚ حۊکۊمت شکل بگيت ؤ اۊشان خئلي قدرتمند وکتن.
 
== مذهب ؤ آيين ==
بۊيئن ٚ کارکياٰن مؤسلمانويشترين مۊسلمؤن بؤن ؤ دؤنزه ايمامي [[شيعه]] بؤن ؤ اۊشان ٚ حۊکۊمت-ه رسمي دين ني دؤنزه ايمامي شيعه بؤ. هيته‌نيهيته'ني بۊيئن، أوٚولي سلسله‌اي بؤن گه ايران ٚ مئن محرم ٚ مئنميئن ايمام حسين(ع) ٚ وأسيره عزا بيتن ؤ سؤگواري بؤدن.
 
== دؤنش ؤ دابؤن ==
بۊيئن ٚ پيشي، کارکياٰن دؤنش ؤ دابؤن-ه خئلي أميت ندأن ولي بۊيئن ٚ همأن ٚ أمرأ هندئه عيلم ؤ دؤنش رؤنق بگيت ؤ پۊر پيلا دانش دؤن ؤ داب دؤن بۊيئن-ه پنا بؤبۊردن ؤ اۊشان ٚ حۊکۊمت ٚ مئن زيويش گۊدن مخصۊصا [[عضدالدؤلهٔ ديلمي|عضد الدوله]] دؤره مئن دؤنش-أ دابؤن به خۊ اؤج ئبه برسئن.
 
=== زوان ===