|
'''کامپيۊتري شبکه''' ىآىا '''کامپيۊتري لابدؤن'''<ref>لابدؤن | network | پيشنهاد ورگي | http://v6rg.com/?p=1584</ref> (اينگليسي[[اينگيليسي]] مئن: '''computer network''') ىتهىکته تله-ارتباطي (telecommunications) شبکه هيسه که کاربردي برنامه'نه پشتيباني کۊنه، هۊته ني گۊذارنه کامپيۊتران،[[کامپيۊتر]]ان، [[دىتا]]'نه تغىير بدن. بيسيم ىا کابلي رسانه همرأ شأنه کامپيۊتري لابدؤنانˇ گۊده'نˇ<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (nodes) مئنأ، ارتباط برقرار گۊتنگۊدن.
لابدؤنˇ مئنˇ کامپيۊتري دسگا'ن کهگه يکجا جي سربس گيرن،گيرنن، ىتهىکته مسيره (route) ادامه دنن ؤ سرآخر به ىتهىکته [[دىتا]] ختم بۊنن، لابدؤن گۊده'ن (network nodes) دؤخؤنده بۊنن. گۊده'ن تۊنن خۊ پهلۊ هاسته (hosts) فراهم بؤنن. خۊدي تله-فؤن ؤ شخصي کامپيۊترانˇ مۊسؤن.
زمتي دۊ تهدۊته دسگا مئنأ ىکته لابدؤن چاتهچاگۊده بۊنه گه اۊ دۊ ته دسگا، ىکته تۊنسه-بۊ اؤکته همرأ ارتباط برقرار بؤنه، نؤبۊ، دسگا'ن تۊنسه-بۊن کسنˇ همرأ به ىه نحوي ارتباط برقرار بؤنن.
==خصلتؤن==
کامپيۊتري لابدؤن ممکنه خۊدي ىتهىکته شاخه (branch)، مؤخابراتˇ ره درنظر گيتن بؤبۊ، هۊته ني [[اطلاعاتˇ تکنؤلؤژي]]، کامپيۊتر ؤ مؤهندسي برقˇ ره. ىتهىکته کامپيۊتري لابدؤن اجازه دنه تا دسفأرس کارگيران به ذخيره-بؤبؤ اطلاعاتي که کامپيۊترˇ مئن لابدؤن دل نأن دسفأرس بدأرن، هۊته ني اي تواناىئتواناىئه دنه تا فاىلان ؤ دىتا'ن اشتراک بنأبؤبۊبنأبؤبۊن ؤ مردۊم کسنˇ همرأ ىتهىکته خۊجير ارتباط برقرار بؤنن، اي امکانات ايمىلˇ را جي ؤ ىا چتˇ تنبي‌ئن (chat rooms) ؤ تله-فؤن ؤ ويدئؤ کؤنفرانسˇ را جي تأمين بۊنه.
===اينترنت؛ ىکته لابدؤن، لابدؤنانˇ جي===
[[image:Internet map 1024.jpg|thumb|left|اينترنت و اۊنˇ گۊده'ن ؤ رچان]]
اينترنت خۊ عمۊمي معنا مئن ىکته لابدؤنه لابدؤنانˇ جي کهگه اولاً به صۊرتˇ فيزيکي کسن کسنه گلأکته'ن، ثانياً قأىدر هيسن کسنˇ ور خۊدي ىکته واحد لابدؤن کار بؤنن. لابدؤنˇ کار پيش شؤؤنˇ ره کامپيۊتران خأني کهگه اينترنتˇ مئن درن، خأني ايته عمل بؤنن:
#همگي کسن کسنˇ ارتباط زأنˇ ره، ىته ىکسان زبانˇ جي کارأگيرن. ىا
#کسن کسنˇ زبانˇ فأمسنˇ ره، ىتهىکته خۊجير مترجمˇوگردأنکسˇ جي کارأکشئن<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
==لابدؤن دٚبٚسکه==
کامپيۊترˇ ارتباطي خالان، که دبسکهدٚبٚسکه'<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (packet) پؤشتيباني نؤنن خىلي راحت ىتهىکته کمي جرىانˇ مۊسؤن جابجا بۊنن. ولي کامپيۊتري لابدؤنˇ مئن [[اطلاعات]] اکثرا دبسکه-ىي (in packet) منتقل بۊنن.
زمتي که دبسکه'ن مقصد رسنن، کسن کسنه گلأکنن ؤ وکنن خۊدي هۊ اصلي پىامي (original message) گه خسانئنˇ ره اۊنˇ دىتأن دبسکه'نˇ دل دل قالب-بندي وکته بؤبؤن. زمتي که کارگير<ref>کارگير | user | پيشنهاد ورگي | http://v6rg.com/?p=1584</ref> دبسکه خسانه دننه، خال تۊنه دئباخي کارگيرانˇ پاکتانˇدبسکه'نˇ همرأ پۊرابۊ. اۊ مسيري (route) گه دبسکه نياز دأنه تا اۊ را جي شبکه مئن را ردتابۊ بلافاصله دسرس ننئه، هين وأسر دبسکه صف (queue) هيسنه ؤ رفاق (wait) نيشينه تا خال (link)<ref>خال | link | پيشنهاد ورگي | http://v6rg.com/?p=1584</ref> آزادابۊ.
==لابدؤنˇ تخسيم بندي==
===پخشي لابدؤنان===
پخشي لابدؤنان ىکته کانال دأنن گه همه ته کامپيۊترانˇ مئنأ مشترک هيسه. کامپۊتران هر ىته خۊ پىامانه پاکتي، کانالانˇ سر اۊسئه کۊنن ؤ همه ته کامپيۊتران اۊ پاکت ىا اۊ دبسکه' گيرنن. پىامˇ مئن هۊ کامپيۊتري آدرس بنويشته ببئهبؤبئه گه قراره پىام اۊنˇ ره اۊسئه بؤبۊ. دئباخي کامپيۊتران چؤن آدرس اۊشاني، پىامˇ دل بنويشته نبئهنؤبئه پىامه رهأ دنن ؤ کامپيۊتر مؤرد نظر پىامه گيرنه. اي روشه پخشي گۊنن<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
===جؤفتاجؤفت لابدؤنان===
===محلي لابدؤنان===
محلي لابدؤن (Local Area Network) ىکته خصۊصي لابدؤن هيسه که کۊچئه ابعادˇ ره معمۊلا ىک کيلۊمترˇ ره کارأىتهکارأگىته بۊنه. اي شبکه، ىتهىکته شرکتˇ لابدؤنانه تۊنه کسن کسنˇ همرأ متصل بؤنه. تۊنه منابع' به اشتراک بنه ؤ اطلاعاته تبادل بؤنه. محلي لابدؤنان به LAN مشهۊرن<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
محلي لابدؤنانˇ مئن سۊ ته پارامتر نئه گه خىلي مؤهمن: اندازه، انتقالˇ تکنؤلؤژي ؤ جيگه-شناسي<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (topology).
==جيگه-شناسي==
اينکه کامپيۊتري لابدؤنانˇ مئن، کامپيۊتران چۊته کسن کسنه متصل وکن '''لابدؤن جيگه-شناسي''' (اينگليسياينگيليسي مئن: Network Topology) دۊخؤنده بۊنه. ىته شبکه طراحي ره دۊ ته اصلي پارامتره درنظر گيتن خأني: اقتصادي بؤؤن ؤ اعتماد گۊته-شا بؤؤن<ref>مهندسي اينترنت. تأليف و گردآوري عباسعلي رضائي. اتشارات خط اول. ويراست دوم</ref>.
===جيگه-شناسي جۊرؤن===
====اۊتۊبۊسي جيگه-شناسي====
اۊتۊبۊسي جيگه-شناسي مئن، ايستگا'نˇ مئنأ ىکته ارتباطي رچ<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (line) نئه. هرلحظه مئن کامپيۊتران خالي ىکدؤمىکته تۊنن رچˇ سر [[دىتا]] اؤسئه بؤنن و اي زمتˇ مئن دئباخي کامپيۊتران خأ چؤم بزنن ؤ دىتا اؤسئه گۊدنˇ جي خۊدداري بؤنن نوىلا گنش (collision) پيش هنه<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
====ريسه-ىي جيگه-شناسي====
ريسه-ىي جيگه-شناسي مئن، ريسه مۊسؤن ى;تهىکته ارتباطي کانال نئه گه اۊنˇ سر ؤ کين، کسن کسنه متصل هيسه ؤ گلأکته نئه<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
====ستاره-ىي جيگه-شناسي====
ستاره-ىي جيگه-شناسي مئن، ايستگا'ن همه به ىتهىکته مرکزي دسگا گلأکنن ؤ اي مرکزي دسگا هاب (hub) دؤخؤنده بۊنه ؤ ارتباط دسگا'ني هابˇ جي برقرار بۊنه<ref>شبکه های کامپوتری. دکتر داود مقدم. انتشارات پیام نور</ref>.
امرۊزه ستاره-ىي ؤ اۊتۊبۊسي جيگه-شناسي، کامپيۊتري لابدؤنانˇ مئن ويشتر کارأىتهکارأگىته بۊنن<ref>مهندسي اينترنت. تأليف و گردآوري عباسعلي رضائي. اتشارات خط اول. ويراست دوم</ref>.
==رامۊج==
[[image:XO classroom network.jpg|thumb|left|رامۊج اطلاعاتˇ بۊردنˇ ره، شبکه مئن، خۊجيرترين مسيره محاسبه کۊنه.]]
مسيرىاب ىا رامۊج<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (router) ىکته دسگا هيسه لابدؤن گۊدنˇ ره گه [[دىتا دبسکه]]'نه [[کامپيۊتري لابدؤن]]انˇ مئن سرأدنه. رامۊجان اينترنتˇ مئن يکته تابع'ن ترافيک گرداني ره. دىتا دبسکه معمۊلا لابدؤنˇ مئن ىکته رامۊجˇ جي به اؤکته رامۊج سرأدأ بۊنه تا به خۊ مقصد گۊده برسه.<ref>http://www.tcpipguide.com/free/t_OverviewOfKeyRoutingProtocolConceptsArchitecturesP.htm</ref>
رامۊج کاري کۊنه گهرامۊج، لابدؤنˇ مئنˇ دىتا رچانرچانه<sup>''{سربس خأنه}''</sup> (lines)، کسنه گلأدنه وؤ متصل وکنکۊنه. وختي ىکته دىتا دبسکه هنه ىکته رچˇ مئن جا گيره،گيرنه، رامۊج اطلاعات آدرسي که دبسکه مئن بنويشته ببئهبؤبئه خؤنه تا نهاىي مقصده معىن بؤنه.
معرۊف رامۊجان ويشترن خؤنگي هيسن و ىا ىکته کۊچئه اداره ره، سبک دىتا'نˇ ره، مثال خۊدي ايمىل ؤ وب ولگانˇ<ref>ولگ | page | پيشنهاد ورگي | http://v6rg.com/?p=1584</ref> ره کارأىتهکارأگىته بۊنه.
==امنيت==
اينکه اطمينان حاصل وکهوکئه لابدؤنˇ مئن، محرمانه پىامان فضۊل کسانˇ دس دنکهدنکنه و ىا فضۊل کسان مننسه-بۊن اۊ اطلاعاته تغىير بدن،دأ مننسه بۊن، امنيت لابدؤني گۊنن. امنيت نۊگذارنه غىرمجاز کارگيران به سرري پيغؤمان دسفأرسي بدأرن.<ref>شبکه هاى کامپيوترى || مؤلفين: تانن بام - ودرال || مترجمان: ملکيان و زارع پور || ويراست پنجم</ref>
===لابدؤنˇ امنيتي مۊشکلات===
شبکه امنيتي مۊشکلات، اي چهار حؤزه مئن جا گيرهگيرنه:<ref>شبکه هاى کامپيوترى || مؤلفين: تانن بام - ودرال || مترجمان: ملکيان و زارع پور || ويراست پنجم</ref>
#محرمانگي (confidentiality). اطلاعات غيرمجاز کارگيرانˇ دس دنکه
#احراز هويت (authentication). مطمئن بؤؤن از اينکه طرف هۊني هيسه کهگه خأ بؤبۊن
#انکارناپذيري (nonrepudiation). لابدؤنˇ مئن قانۊني ؤ تجاري سندان حتمن خأ امضا وکئهوکن خأني. انکارناپذيري، ديجيتال امضا'نˇ همرأ سرؤکلله زنه. طرف امضا بؤتهبؤده پسيمدعيپسي مدعي وکنه گه امضا نؤده،نؤدئه، ايندر مؤشکل پيش هنه گه برطرف بؤبۊن خأني
#کنترل ىکپارچگي (integrity control). اطمينان حاصل گۊدن از اينکه پىغؤمي گه گيتن ببئهبؤبئه هۊني هيسه گه اۊسئهخسانئه ببئهبؤبئه. را مئنأ دسکاري ونکتئهنؤبئه
===رمزنگاري===
| 